Theo y học cổ truyền, nguyên nhân gây ra tình trạng suy giảm thị lực và sớm lão hóa mắt là do can thận âm hư, can khí uất kết, huyết hư không nuôi dưỡng được đầy đủ. Y học cổ truyền thường sử dụng phương pháp xoa bóp bấm huyệt kết hợp luyện tập dưỡng sinh để cải thiện thị lực và làm chậm tiến trình lão hóa mắt.
Theo số liệu thống kê những năm gần đây trên thế giới và tại nước ta, các bệnh lý về mắt không ngừng gia tăng. Đáng chú ý, trước đây bệnh mắt thường được xem là đặc trưng của tuổi già nhưng hiện không ít người trẻ, mới bước sang tuổi 30 nhưng "tuổi của mắt" đã già hóa, lên đến độ tuổi 40, 50 và nguy cơ bệnh lý đến rất sớm.
Sở dĩ có tình trạng này là do ngoài yếu tố tuổi tác, các tác động tiêu cực như ô nhiễm môi trường, thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử cũng như các stress đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến mắt. Trong khi đó, đây lại là các yếu tố gắn liền với con người trong xã hội hiện đại, nhất là người trẻ càng khiến các bệnh về mắt ngày càng phát triển.
Tự xoa bóp bấm huyệt
Tự xoa bóp của y học cổ truyền có tác dụng tư bổ can thận, điều can minh mục (điều hòa tạng can, làm sáng mắt), cụ thể như sau:
Day các huyệt vùng xung quanh hốc mắt có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về mắt, cải thiện tình trạng suy giảm thị lực.
Day huyệt Toản trúc: Dùng hai ngón tay cái ấn vào huyệt Toản trúc day trong nửa phút. Huyệt Toản trúc nằm ở chỗ lõm đầu trong chân mày, thẳng trên góc mắt trong. Tác dụng: Khứ phong, minh mục, chữa đau đầu vùng trán, mờ mắt, chảy nước mắt, đau mắt đỏ, nháy mắt liên tục.
Vị trí các huyệt Thái dương, Tình minh, Tứ bạch.
Day huyệt Tình minh: Dùng hai ngón trỏ ấn vào huyệt Tình minh bên trong khóe mắt, cách đầu trong góc mắt 0,1 thốn, day trong nửa phút. Tác dụng: Sơ phong tiết nhiệt, thanh hoả, minh mục; chữa viêm màng tiếp hợp, liệt dây thần kinh VII, chắp lẹo, viêm tuyến lệ.
Day huyệt Tứ bạch: Hai ngón tay cái gập lại, dùng gồ ngón tay cái đồng thời day huyệt Tứ bạch trong nửa phút. Huyệt Tứ bạch nằm ngay giữa mi dưới thẳng xuống 1 tấc, chỗ lõm dưới hố mắt, bờ dưới cơ vòng mi. Tác dụng: Làm sáng mắt, thư can, minh mục, sơ can, lợi đởm.
Day huyệt Thái dương: Dùng hai ngón cái hoặc ngón trỏ đồng thời day huyệt Thái dương trong nửa phút. Huyệt Thái dương nằm khoảng giữa của đuôi mắt và đuôi chân mày đo ra 1 tấc, nơi lõm xuống. Tác dụng: Chữa các bệnh về mắt, đau đầu.
Vuốt da mi mắt: Nhắm mắt lại, dùng ngón tay trỏ vuốt nhẹ lên lớp da mi mắt từ trong ra ngoài, làm mi mắt trên trước, mi dưới sau. Vuốt khoảng 50 lần. Có tác dụng sơ can, minh mục, giảm stress và giảm tình trạng mỏi mắt.
Xoa vòng quanh mắt: Dùng hai ngón trỏ và giữa để cạnh nhau, bắt đầu từ hai phía cánh mũi men theo hai phía sống mũi đẩy ngược lên tận trán, sau đó thuận theo trán kéo xuống huyệt thái dương rồi trở về chỗ cũ. Làm như vậy 50 lần. Có tác dụng sơ can, minh mục, giảm stress và giảm tình trạng mỏi mắt.
Day các huyệt có tác dụng khu phong, sơ can, minh mục, tư bổ can thận:
Day huyệt Phong trì: Dùng hai ngón tay cái day ấn đồng thời vào huyệt Phong trì trong khoảng nửa phút. Huyệt nằm ở chỗ lõm của bờ trong cơ ức đòn chũm và bờ ngoài cơ thang bám vào đáy hộp sọ. Tác dụng: Khu phong, giải biểu, thanh nhiệt, thông nhĩ, minh mục, sơ tà khí.
Bài tập dưỡng sinh "luyện thư giãn" có tác dụng điều hòa, thư giãn giảm stress, sơ can, minh mục, góp phần hỗ trợ cải thiện thị lực.
Day huyệt Hợp cốc: Dùng ngón tay cái hoặc ngón trỏ bấm huyệt Hợp cốc lần lượt hai bên mỗi bên khoảng 10 lần. Bấm theo nhịp một mạnh, một nhẹ. Vị trí huyệt Hợp cốc: Khép ngón trỏ và ngón cái sát nhau, huyệt ở điểm cao nhất của cơ bắp ngón trỏ ngón cái. Tác dụng: Trấn thống, thanh tiết phế khí, thông giáng trường vị, phát biểu, giải nhiệt, khu phong.
Day huyệt Can du: Hai tay đưa ra sau lưng, dùng ngón tay cái đồng thời day bấm huyệt Can du trong khoảng 1 phút. Huyệt Can du nằm dưới gai sống lưng 9 đo ngang ra 1,5 tấc. Tác dụng: Điều khí trệ, bổ vinh huyết, lợi can đởm. Trị các bệnh về mắt mạn tính, mắt sưng đau, hoa mắt, mắt có màng, hoàng đản, túi mật viêm, viêm gan, đau lưng, chảy máu mũi.
Day các huyệt Phượng nhãn, Mục minh, Quang minh: Có thể dùng đầu ngón tay cái hoặc đầu ngón trỏ day bấm vào các huyệt vị nói trên. Khi kích thích huyệt Phượng nhãn, có thể dùng vật có đầu tù như đầu bút, đầu đũa... day ấn vuông góc vào huyệt.
Huyệt Phượng nhãn là kỳ huyệt (huyệt có tác dụng đặc biệt), vị trí ở đầu mút ngoài của lằn chỉ giữa ngón tay cái. Tác dụng: Minh mục, thông nhĩ. Trị các bệnh về mắt và tai.
Ở tư thế ngồi thoải mái, dùng đầu ngón cái day bấm huyệt Quang minh 2 - 3 phút. Vị trí huyệt Quang minh nằm ở bờ ngoài cẳng chân, cách đỉnh mắt cá ngoài đo lên 5 thốn, sát bờ trước xương mác ở cẳng chân. Tác dụng: Điều can, minh mục; chữa các bệnh suy giảm thị lực, quáng gà, teo thần kinh thị giác…
Khi bấm huyệt Mục minh, nên dùng cả hai ngón tay trỏ day bấm cùng lúc vào huyệt. Huyệt Mục minh là kỳ huyệt, vị trí nằm ở trước trán, là giao điểm của bờ chân tóc với đường thẳng nối từ con ngươi (đồng tử mắt) thẳng lên. Tác dụng: Chữa suy giảm thị lực, quáng gà...
Day huyệt Thận du: Hai tay đưa ra sau lưng, dùng ngón tay cái đồng thời day bấm huyệt Thận du trong khoảng 1 phút. Vị trí huyệt Thận du: Dưới gai sống thắt lưng 2 đo sang ngang 1,5 tấc.
Tác dụng: Ích thủy, tráng hoả, điều thận khí, kiện cân cốt, minh mục, thông nhĩ. Trị bệnh về mắt, tiểu dầm, thắt lưng đau, điếc, tai ù, tiêu chảy mạn tính, kinh nguyệt rối loạn, liệt dương, di mộng tinh.
Xoa vòng quanh mắt giúp giảm stress, mỏi mắt.
Bài tập dưỡng sinh
Như chúng ta đã biết, stress tâm lý và công việc cũng là một tác nhân gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe của mắt. Vì vậy, các bạn có thể áp dụng bài tập dưỡng sinh "luyện thư giãn" có tác dụng điều hòa, thư giãn giảm stress, sơ can, minh mục, góp phần hỗ trợ cải thiện thị lực, cụ thể như sau:
Tư thế tập: Nằm ngửa, hai tay duỗi xuôi sát người, bàn tay hoặc để tự nhiên bên cạnh người hoặc úp tự nhiên trên hai mấu trước của mào chậu, ngón tay để vào bụng dưới (nên để đệm dưới khuỷu tay cho khỏi đau).
Làm giãn theo 3 đường:
+ Đường 1: Đi từ đỉnh đầu qua hai bên mặt, hai bên cổ, vai, cánh tay, cẳng tay, bàn tay rồi đến ngón tay.
+ Đường 2: Đi từ đỉnh đầu qua mắt, cổ, ngực, bụng, đùi, cẳng chân, bàn chân, xuống ngón chân.
+ Đường 3: Đi từ đỉnh đầu qua gáy, lưng, thắt lưng, mông, bắp đùi, bắp chân, rồi xuống đến gót chân. Theo trình tự đó ta làm giãn như sau:
Tự ra lệnh thầm (thầm nghĩ) cho ta giãn lần lượt các vị trí đã định, chú ý theo dõi cảm giác ở đó (nếu có). Làm tuần tự hết đường 1 giữ cảm giác thoải mái ở đó khoảng thời gian dài 5 - 10 hơi thở tự nhiên của mình rồi làm giãn đến đường 2 rồi đường 3. Cách làm là khi hít vào ra lệnh thầm vị trí, khi thở ra tự ra lệnh giãn.
Ví dụ: Khi hít vào ra lệnh đỉnh đầu, khi thở ra ra lệnh giãn, và cứ tuần tự theo các đường đã nói trên.
Một số điểm cần lưu ý
Bạn cần đi khám chuyên khoa mắt để xác định chẩn đoán bệnh về mắt và điều trị thuốc theo đơn của bác sĩ chuyên khoa.
Cần có một chế độ làm việc sinh hoạt điều độ và lành mạnh kết hợp với ăn các loại hoa quả có chứa nhiều carotene như cà rốt, cà chua, hồng, gấc...
Kiên trì thực hiện tự xoa bóp bấm huyệt kết hợp tập dưỡng sinh luyện thư giãn sẽ góp phần mang lại hiệu quả trong việc phòng và cải thiện tình trạng suy giảm thị lực cũng như làm chậm tiến trình lão hóa mắt.
