Theo bác sĩ Tâm, một người bình thường sẽ thiếp ngủ sau 15-20 phút. Trong 45 phút sau họ đã ở trong giai đoạn giấc ngủ chậm mức độ sâu, phải lay mạnh mới tỉnh. 45 phút kế đó bắt đầu có những đợt giấc ngủ nghịch thường, có thể quan sát thấy qua cử động mắt nhanh. Trong suốt quá trình ngủ, các đợt ngủ sâu sẽ giảm dần, các đợt giấc ngủ nghịch thường sẽ tăng dần lên, càng về cuối thì mọi người đều có giấc ngủ kém sâu hơn và nằm mơ.
Các tiêu chí để xem xét tình trạng mất ngủ bao gồm sự than phiền về giấc ngủ thông qua việc không hài lòng về thời lượng hoặc chất lượng giấc ngủ với các dấu hiệu sau:
- Khó vào giấc ngủ.
- Khó duy trì giấc ngủ, thức giấc nhiều lần hoặc khó quay lại giấc ngủ.
- Thức giấc quá sớm và khó quay lại giấc ngủ.
 |
| Các rối loạn giấc ngủ thường xuất hiện vài ba đêm trong tuần và kéo dài. Ảnh minh họa: whywesuffer. |
Nguyên nhân thường gặp của mất ngủ
Mất ngủ thứ phát sau bệnh lý cơ thể
- Khó vào giấc ngủ do các bệnh lý gây đau hoặc khó chịu, tổn thương hệ thần kinh trung ương.
- Khó duy trì giấc ngủ do các bệnh lý như hội chứng ngưng thở khi ngủ, giật cơ ban đêm và hội chứng chân không yên, yếu tố dinh dưỡng, các bệnh lý giấc ngủ, do sử dụng chất (bao gồm rượu), hội chứng cai, tương tác giữa nhiều chất khác nhau. Bệnh lý nội tiết hoặc chuyển hóa, bệnh lý viêm nhiễm, khối u, tất cả bệnh lý gây đau hoặc khó chịu, bệnh lý tổn thương thân não hoặc vùng hạ đồi, lão hóa... cũng là những nguyên nhân.
Mất ngủ thứ phát sau bệnh lý tâm thần hoặc thay đổi môi trường.
- Khó vào giấc ngủ do lo âu, căng thẳng, căng cơ, thay đổi môi trường sống, rối loạn nhịp thức ngủ, không tuân thủ vệ sinh giấc ngủ.
- Khó duy trì giấc ngủ do trầm cảm tiên phát, thay đổi môi trường sống, rối loạn nhịp thức ngủ, rối loạn stress sau sang chấn, tâm thần phân liệt.
Một số yếu tố khác gây mất ngủ:
Người ta nhận thấy có một số cơ địa dễ nhạy cảm với mất ngủ hoặc các biến cố gây stress. Các cơ địa nhạy cảm như nhân cách lo âu, tư duy lo âu, phòng vệ quá mức, ức chế tâm lý làm gia tăng nguy cơ lo âu.
Yếu tố môi trường như quá ồn, quá sáng, nhiệt độ không thích hợp, quá lạnh hoặc nóng bức, sống độ cao thiếu oxy…
Yếu tố gia đình cũng rất đáng lưu tâm, người ta nhận thấy trong gia đình có người mất ngủ có tỷ lệ mất ngủ cao hơn so với dân số chung, đặc biệt là các thân nhân trực hệ. Yếu tố gia đình bao hàm vừa cả nhân tố sinh học và tâm lý.
Vệ sinh giấc ngủ kém như dùng các chất kích thích, không tạo thói quen ngủ, lạm dụng giường ngủ để nghỉ ngơi ngoài giấc ngủ…
Hậu quả của tình trạng mất ngủ kéo dài
- Rối loạn và suy giảm các hoạt động xã hội, việc làm, học tập…
- Trong ngày làm việc thường kém hiệu quả, khó tập trung, bực dọc, dễ gây tai nạn trong công việc và di chuyển.
- Về lâu dài các nguy cơ sức khỏe như trầm cảm, cao huyết áp, nhồi máu cơ tim… kèm thêm các nguy cơ giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng kinh tế gia đình.
Điều trị mất ngủ
- Tìm kiếm và xử trí các nguyên nhân thường gặp của mất ngủ, trong đó phổ biến là các bệnh lý tâm thần như trầm cảm, lo âu, rối loạn thích ứng.
- Các loại thuốc chống lo âu nhóm Benzodiapine (nhóm Z) hoặc các nhóm thuốc chống trầm cảm có hoạt tính êm dịu được thầy thuốc chỉ định sử dụng.
- Chú ý vệ sinh tốt cho giấc ngủ tốt như phòng ngủ thoáng mát, yên tĩnh, hạn chế ánh sáng. Tập thể dục đều đặn, thường xuyên.
- Chế độ dinh dưỡng phù hợp, thăng bằng. Tránh các chất kích thích, lựa chọn các thực phẩm tạo thuận lợi cho giấc ngủ.
- Hạn chế ngủ ngày, sử dụng võng.
- Kiểm soát giấc ngủ tự thân nhằm tăng tối đa hiệu năng ngủ. Đối với những người có vấn đề về giấc ngủ, các thời khắc trước giấc ngủ và những đặc trưng của môi trường thường gây cho họ sự ức chế, siêu nhạy cảm, căng thẳng, ám ảnh (sợ giường, sợ ban đêm…) từ đó dẫn tới hiện tượng điều kiện hóa càng làm nặng thêm tình trạng mất ngủ. Do đó, cần loại trừ các hoạt động gây hiệu ứng thức tỉnh, không nằm xem truyền hình, đọc sách, sinh hoạt trong khu vực giường ngủ cũng như không ngủ trong khu vực sinh hoạt...
- Không lên giường quá sớm khi nhịp ngủ chưa tới, dễ gây lo âu.
- Nếu không ngủ được sau 30 phút không nên nấn ná trên giường.
Lê Phương
Dưới đây là vài gợi ý để giấc ngủ dễ tìm đến.
1. Hãy đảm bảo nhiệt độ phòng là thoải mái nhất. Nếu trời oi nóng, chiếc quạt trần hay quạt bàn giúp không khí lưu thông thoáng đãng. Mở cửa sổ để gió mát vào phòng, tất nhiên phải đảm bảo cửa sổ có song sắt an toàn.
2. Sử dụng các loại gối yêu thích, thoải mái ở xung quanh giường. Các loại gốm ôm, gối dài, gối đầu với phong phú lựa chọn giúp bạn có tư thế thoải mái nhất để ngủ. Sẽ thật vô lý khi bạn phải thức dậy với một cái cổ mỏi chỉ vì gối kê không phù hợp.
 |
| Thư giãn giúp dễ ngủ sâu. Ảnh : Lifespan |
3. Chọn quần áo thoải mái nhất khi đi ngủ. Những bộ váy, đồ công sở ban ngày đã quá gò bó với cơ thể bạn. Hãy chọn chất liệu, kiểu dáng quần áo ngủ giúp cơ thể cảm thấy được vỗ về như vải voan, vải bông, lụa… Thậm chí, một số người có thói quen không mặc quần áo lúc ngủ để họ không bị giới hạn và dễ di chuyển xung quanh.
4. Thả lỏng hoàn toàn trước giấc ngủ, dẹp bộn bề công việc qua một bên, thư giãn với vài trang sách hay tắm nước nóng là những gợi ý hay. Một số chọn giải pháp ngồi thiền, tập yoga hay đơn giản là ngồi thẳng lưng, hít thở sâu, cảm nhận từng luồng hơi thở đi vào cơ thể. Một khi đầu óc tạm rời xa những áp lực, giấc ngủ mới dễ tìm đến.
5. Sử dụng chiếc tivi như một công cụ hữu hiệu, bật một kênh bạn không quá quan tâm, âm thanh vừa phải, nhàm chán và thiết lập chế độ hẹn giờ. Giấc ngủ có thể tìm đến trước cả khi bạn hy vọng. Chống chỉ định khi xem những chương trình kịch tính, yêu thích có thể khiến bạn thức thâu đêm.
6. Những bản nhạc dịu êm là cách xoa dịu thần kinh, ru ta vào giấc ngủ nhanh chóng. Hãy tạo một danh sách những bài nhạc yêu thích để chìm vào giấc ngủ nhanh chóng.
7. Bổ sung một số dưỡng chất cần thiết, tất nhiên không cần phải là thứ nguy hiểm như thuốc ngủ. Canxi, magie, vitamin B, D3, Omega 3… là những dưỡng chất tự nhiên tốt cho giấc ngủ.
8. Một bữa ăn nhẹ trước giấc ngủ khoảng 1 giờ là hợp lý. Chuối, hạnh nhân, bơ, sữa, đào… là những thức ăn ít calo và đường. Không nên đi ngủ với cái bụng đang biểu tình. Tuy nhiên một bữa ăn quá hoành tráng lại gây tác dụng phụ là những gián đoạn khó chịu trong giấc ngủ như ợ hơi, ợ nóng, trào ngược... Những cốc trà hoa cúc, trà xanh thường giúp cơ thể cảm thấy buồn ngủ.
 |
| Giấc ngủ ngon giúp cơ thể chào đón ngày mới hứng khởi, làm việc hiệu quả. Ảnh: Lifespan |
9. Vận động vào ban ngày sẽ giúp cơ thể dễ ngủ, ngủ sâu vào ban đêm. Tránh tập những bài tập nặng trước khi ngủ 3 giờ. Bạn không cần những phòng tập chuyên nghiệp, thay vào đó là lối sống tích cực như đi cầu thang bộ đi làm, lái xe đạp, nấu nướng, đi dạo… mỗi ngày 30 phút cũng rất tốt với giấc ngủ.
10. Đầu tư cho phòng ngủ sự êm ái nhất vì đó là đầu tư cho sức khỏe lâu dài. Chọn màu rèm cửa hài hòa, giường đủ rộng và êm… là những yếu tố vô cùng quan trọng.
Khánh Ly (Theo Lifespan )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét