Nghiên cứu cho thấy các lựa chọn ăn uống của chúng ta có thể đóng vai trò thầm lặng nhưng mạnh mẽ trong việc định hình sức khỏe lâu dài.

3 thực phẩm âm thầm 'nuôi dưỡng' tế bào ung thư

Thịt chế biến sẵn, đồ uống có đường và thịt đỏ có thể làm tăng nguy cơ ung thư, nhưng những thay đổi nhỏ hàng ngày có thể tạo ra sự khác biệt lớn.

Nghiên cứu cho thấy các lựa chọn ăn uống của chúng ta có thể đóng vai trò thầm lặng nhưng mạnh mẽ trong việc định hình sức khỏe lâu dài.

Chế độ ăn phương Tây điển hình - giàu thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ, ngũ cốc tinh chế và đồ uống có đường đã được chứng minh là có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư. Ngược lại, chế độ ăn này thường thiếu trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt, vốn giàu chất xơ và dưỡng chất giúp giảm nguy cơ ung thư.

Tiến sĩ Kari Hamrick chia sẻ rằng một mô hình ăn uống kiểu phương Tây âm thầm làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng, vú, tuyến tiền liệt và tuyến tụy lên từ 10-30%.

Mặc dù nguy cơ ung thư phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác ngoài thực phẩm cụ thể, nhưng những thay đổi nhỏ trong chế độ ăn uống có thể giúp chúng ta thưởng thức các bữa ăn yêu thích mà không làm tăng nguy cơ.

Thịt chế biến sẵn

Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã phân loại thịt chế biến sẵn như thịt nguội, thịt xông khói (bacon), xúc xích và hot dog là chất gây ung thư Nhóm 1.

Tiến sĩ Krystle Zuniga, chuyên gia dinh dưỡng ung thư, cho biết nitrit, dù là tổng hợp hay tự nhiên (như bột cần tây), được thêm vào để bảo quản thịt, có thể hình thành các hợp chất trong ruột. Những hợp chất này có thể làm tổn thương tế bào, đặc biệt là ở ruột.

Một sự thật gây sốc được tiến sĩ Hamrick bổ sung là chỉ hai lát thịt xông khói hoặc một chiếc xúc xích mỗi ngày làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng của bạn lên gần 20%. Con số này nằm trong cùng phạm vi thống kê với việc hút thuốc lá gây ung thư phổi.

Để giảm thiểu rủi ro, chuyên gia Hamrick gợi ý thay thế bằng ức gà, cá hồi tự nhiên, cá ngừ đóng hộp được đánh bắt; trong khi tiến sĩ Zuniga khuyến nghị salad cá ngừ, salad trứng, salad đậu gà hoặc salad gà tự làm, nhấn mạnh rằng mọi người nên tập trung vào những điều có lợi mà họ có thể thêm vào hơn là hạn chế. Việc thêm chất xơ vào chế độ ăn cũng giúp hỗ trợ đường ruột khỏe mạnh và giảm viêm, làm giảm điều kiện cho các chất gây ung thư hình thành.

Thậm chí, tiến sĩ Hamrick lưu ý, chỉ cần áp dụng quy tắc "Thứ hai không thịt", có thể giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng 18%.

Đồ uống có đường

Tiến sĩ Zuniga cho biết dù carbohydrate tinh chế dư thừa có thể góp phần làm tăng cân và sức khỏe trao đổi chất kém, vốn có liên quan đến nguy cơ ung thư, nhưng bản thân đường không trực tiếp gây ra ung thư. Đường cũng không phải là nguồn thức ăn duy nhất "nuôi" các tế bào ung thư.

Đồng thời, chuyên gia cũng đề cập đến các nghiên cứu cho thấy không có bằng chứng về việc chất tạo ngọt nhân tạo thường được sử dụng làm tăng nguy cơ ung thư, và FDA cũng kết luận aspartame là an toàn trong điều kiện được phê duyệt.

Mặc dù thỉnh thoảng uống một lon soda vẫn có thể chấp nhận được, nhưng việc thường xuyên tiêu thụ đồ uống có đường có thể dẫn đến tăng cân theo thời gian - một yếu tố liên quan đến tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa và một số loại ung thư.

Tiến sĩ Hamrick giải thích rằng các đồ uống chứa nhiều đường, chẳng hạn như soda, nước tăng lực, nước uống thể thao và thậm chí cả cà phê latte yến mạch có đường, có thể kích hoạt một đợt tăng vọt insulin và IGF-1 (yếu tố tăng trưởng giống insulin-1) khổng lồ, báo hiệu cho các tế bào phát triển và phân chia nhanh hơn, thúc đẩy chứng viêm và tích tụ mỡ quanh các cơ quan nội tạng.

Hướng dẫn Chế độ ăn uống cho người Mỹ khuyến nghị không quá 10% tổng lượng calo hàng ngày đến từ đường bổ sung, tương đương không quá 50 g trong chế độ ăn 2.000 calo.

Thay vì soda, người dùng có thể thử nước khoáng có ga với vài lát cam quýt hoặc một chút nước ép trái cây 100% tự nhiên.

Thịt đỏ

Thịt đỏ như thịt bò, thịt heo và thịt cừu, bất kể là hữu cơ hay chăn nuôi bằng cỏ, đều được IARC xác định là chất gây ung thư Nhóm 2, có nghĩa là nó "có thể gây ung thư cho con người".

Tiến sĩ Zuniga cho biết thêm, khi thịt được nấu ở nhiệt độ cao, các sản phẩm phụ gây ung thư như amin thơm dị vòng (HAAs) và hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs) có thể hình thành. Một khi được chuyển hóa trong cơ thể, các hợp chất này có thể gây đột biến DNA, cản trở chức năng tế bào bình thường và tiềm ẩn nguy cơ ung thư.

Để giảm thiểu rủi ro, tiến sĩ Hamrick khuyến nghị chỉ nên tiêu thụ thịt đỏ không quá 2-3 lần mỗi tuần. Đồng thời lưu ý rằng ướp thịt 30 phút với hương thảo, tỏi, dầu ô liu hoặc nước cốt chanh có thể giảm sự hình thành HAA tới 90%.

Ngoài ra, người tiêu dùng nên thử các phương pháp nấu ăn khác như chiên bằng nồi chiên không dầu hoặc nướng trong lò thay vì nướng trực tiếp trên than. Hầu hết bữa ăn nên chọn một nguồn protein khác như cá, thịt gà hoặc protein từ thực vật như đậu, đậu lăng và đậu phụ, và việc bổ sung chất xơ cùng với các bữa ăn có thịt đỏ cũng có thể hỗ trợ tiêu hóa khỏe mạnh, giảm nguy cơ hình thành các hợp chất có hại trong ruột kết.

Các chuyên gia nhấn mạnh, một trong những thói quen bảo vệ ung thư mạnh mẽ nhất là thêm các dưỡng chất đầy màu sắc vào chế độ ăn uống, đặc biệt là trái cây và rau củ.

Bên cạnh chế độ ăn, thói quen lối sống cũng rất quan trọng: hoạt động thể chất thường xuyên (ít nhất 150 phút tập thể dục cường độ vừa phải hàng tuần theo khuyến nghị của Hiệp hội Ung thư Mỹ) đã được chứng minh là có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, khẳng định rằng lối sống tổng thể có thể tạo ra sự khác biệt lớn đối với sức khỏe và tuổi thọ.

Mỹ Ý (Theo Eating Well)

Nguồn https://vnexpress.net/3-thuc-pham-am-tham-nuoi-duong-te-bao-ung-thu-4992959.html

Lý do mệt, buồn ngủ sau ăn trưa

Vì sao hay mệt, buồn ngủ sau ăn trưa?

Tình trạng mệt mỏi, buồn ngủ sau bữa trưa có thể liên quan đến tình trạng hạ huyết áp.

Huyết áp trong ngưỡng bình thường khi huyết áp tâm thu 90-130 mmHg và tâm trương 60-85 mmHg. Huyết áp thấp là khi chỉ số giảm xuống dưới 90/60 mmHg.

ThS.BS Ân Tuấn Đạt, Khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, giải thích sau khi ăn hệ tiêu hóa cần tăng lưu lượng máu để xử lý và hấp thu dưỡng chất. Lúc này, lượng máu được dồn nhiều về vùng bụng - ruột, khiến dòng máu lưu thông đến các mạch máu ngoại vi giảm. Sự thay đổi này có thể khiến huyết áp giảm mạnh (≥20 mmHg).

Khi huyết áp giảm, lượng máu bơm lên não và các cơ quan khác bị hạn chế, làm giảm cung cấp oxy và dưỡng chất. Hậu quả là người bệnh có thể cảm thấy mệt, choáng, hoa mắt, chóng mặt, yếu sức, buồn ngủ hoặc khó tập trung sau bữa ăn.

Hạ huyết áp sau ăn có thể gặp ở bất kỳ ai nhưng phổ biến hơn ở người có sẵn huyết áp thấp, cao tuổi, rối loạn thần kinh tự động. Ở người khỏe mạnh, cơ thể bù trừ bằng cách tăng nhịp tim và co mạch nên không xuất hiện triệu chứng. Tuy nhiên, nếu cơ chế điều hòa mạch hoạt động kém, huyết áp có thể giảm rõ và gây ra các triệu chứng.

Buổi trưa là khoảng thời gian được xem như "giờ trũng sinh học" của cơ thể khi nhiệt độ giảm nhẹ và nhịp sinh học tự nhiên khiến con người dễ buồn ngủ. Nếu bữa trưa chứa nhiều tinh bột hoặc thực phẩm có chỉ số đường huyết cao, quá trình tiêu hóa nhanh sẽ làm máu dồn mạnh về hệ tiêu hóa, khiến huyết áp hạ nhanh hơn.

Bác sĩ Đạt khuyến cáo người huyết áp thấp hoặc hay mệt mỏi sau bữa trưa có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản để giảm nguy cơ tụt huyết áp. Nên chia nhỏ khẩu phần bữa trưa, hạn chế ăn quá no hoặc dùng nhiều tinh bột tinh chế (như cơm trắng, mì, bánh ngọt). Trước bữa ăn, uống khoảng 200-300 ml nước giúp tăng thể tích tuần hoàn, hỗ trợ duy trì huyết áp ổn định. Sau bữa ăn, nên ngồi nghỉ hoặc nằm nhẹ khoảng 15-20 phút, tránh đứng lên đột ngột hay vận động mạnh ngay.

Người thường xuyên mệt mỏi, chóng mặt, buồn ngủ hoặc choáng váng vào buổi trưa nên kiểm tra huyết áp trước và sau ăn, đồng thời đi khám chuyên khoa để loại trừ các nguyên nhân khác như thiếu máu, rối loạn nội tiết hay bệnh lý thần kinh tự động.

Ly Nguyễn

Nguồn https://vnexpress.net/vi-sao-hay-met-buon-ngu-sau-an-trua-4961638.html

10 thói quen hàng ngày âm thầm tàn phá não bộ

10 thói quen hàng ngày âm thầm tàn phá não bộ

Những thói quen như thiếu ngủ, ngồi lâu, ăn uống kém, căng thẳng mãn tính... gây hại não bộ, cần thay đổi lối sống để bảo vệ sức khỏe nhận thức.

Não bộ chi phối mọi suy nghĩ, cảm xúc và hành động của bạn, nhưng nhiều thói quen hàng ngày có thể âm thầm hủy hoại sức khỏe não bộ.

Dưới đây là 10 thói quen phổ biến gây hại cho não bộ, cơ sở khoa học đằng sau lý do tại sao chúng có hại và các chiến lược đơn giản để bảo vệ sức khỏe nhận thức của bạn.

Bỏ qua giấc ngủ chất lượng

Theo một nghiên cứu được công bố trên NIH, trong giấc ngủ sâu, não bộ thực hiện quá trình dọn dẹp quan trọng, loại bỏ các độc tố như beta - amyloid (một loại protein liên quan đến bệnh Alzheimer) và củng cố trí nhớ ngắn hạn thành bộ nhớ dài hạn. Thiếu ngủ mãn tính làm gián đoạn quá trình này, dẫn đến tình trạng đầu óc mụ mẫm, phản ứng chậm hơn, ra quyết định kém và thay đổi tâm trạng.

Chỉ cần một đêm thiếu ngủ cũng có thể làm giảm đáng kể sự chú ý và khả năng học tập. Người lớn nên cố gắng ngủ liên tục 7-9 tiếng mỗi đêm.

Ngồi lâu

Theo một nghiên cứu được công bố trên Frontiers, khi bạn ngồi hàng giờ, tuần hoàn máu sẽ chậm lại, làm giảm lượng oxy và chất dinh dưỡng cung cấp cho não. Các nghiên cứu liên hệ việc ngồi lâu với những thay đổi về cấu trúc não bộ, đặc biệt là ở hồi hải mã, một khu vực quan trọng cho việc học tập và ghi nhớ.

Những thay đổi đơn giản như đứng lên khi nghe điện thoại, đi bộ trong giờ nghỉ giải lao hoặc sử dụng bàn làm việc có thể ngồi - đứng có thể cải thiện đáng kể lưu lượng máu và hiệu suất nhận thức.

Làm nhiều việc cùng lúc quá thường xuyên

Làm nhiều việc cùng lúc buộc não bộ phải chuyển đổi nhanh chóng giữa các nhiệm vụ thay vì thực sự làm chúng cùng một lúc. Sự chuyển đổi liên tục này làm tăng sự mệt mỏi về tinh thần, giảm hiệu suất và làm suy yếu khả năng lọc bỏ thông tin không liên quan. Theo thời gian, nó có thể làm suy giảm khả năng tập trung và trí nhớ làm việc.

Việc ưu tiên từng nhiệm vụ một cho phép tập trung sâu hơn và ghi nhớ thông tin tốt hơn.

Nghe nhạc lớn qua tai nghe

Tiếp xúc nhiều lần với nhạc lớn, đặc biệt là qua tai nghe, có thể gây tổn thương thính giác vĩnh viễn bằng cách làm tổn thương các tế bào lông nhỏ ở tai trong. Mất thính lực không chỉ ảnh hưởng đến tai mà còn buộc não phải làm việc nhiều hơn để phân tích âm thanh, khiến não bộ mất đi năng lượng cho trí nhớ, sự chú ý và khả năng lập luận.

Nghiên cứu được công bố trên Viện Y tế Quốc gia Mỹ cũng cho thấy mối liên hệ giữa mất thính lực không được điều trị và nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn.

Để bảo vệ thính lực và não bộ, hãy tuân thủ quy tắc 60/60: nghe không quá 60% âm lượng trong thời gian không quá 60 phút.

Chế độ ăn uống kém lành mạnh

Não bộ sử dụng khoảng 20% năng lượng của cơ thể, vì vậy dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của não.

Theo một nghiên cứu được công bố trên NIH, chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện và chất béo không lành mạnh sẽ thúc đẩy tình trạng viêm và stress oxy hóa, hai yếu tố đẩy nhanh quá trình lão hóa não.

Một chế độ ăn giàu thực phẩm nguyên chất, đặc biệt là cá giàu omega-3, rau lá xanh, quả mọng, các loại hạt và hạt giống, cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào não và tăng cường giao tiếp giữa các tế bào thần kinh.

Căng thẳng mãn tính

Theo nghiên cứu được công bố trên Frontiers, căng thẳng kéo dài kích hoạt sự giải phóng cortisol liên tục, một loại hormone mà ở nồng độ cao có thể làm co hồi hải mã và làm suy yếu khả năng hình thành ký ức mới của não. Nó cũng làm gián đoạn giấc ngủ và làm suy yếu hệ miễn dịch.

Các chiến lược quản lý căng thẳng như hít thở sâu, viết nhật ký, tập yoga hoặc tập thể dục thường xuyên không chỉ giúp làm dịu hệ thần kinh mà còn cải thiện khả năng phục hồi sau mệt mỏi về tinh thần.

Cô lập xã hội

Tương tác thường xuyên giữa người với người kích thích các vùng não liên quan đến điều hòa cảm xúc, hồi tưởng ký ức và giải quyết vấn đề. Sự cô lập làm não mất đi sự kích thích này, làm tăng nguy cơ trầm cảm và suy giảm nhận thức.

Ngay cả những tương tác ngắn ngủi hàng ngày - chẳng hạn như trò chuyện với hàng xóm hoặc gọi điện cho bạn bè - cũng giúp duy trì các đường dẫn thần kinh và hỗ trợ sức khỏe tinh thần.

Bỏ bê kích thích tinh thần

Não bộ, giống như cơ bắp, cần được vận động thường xuyên để duy trì sự nhạy bén. Việc thiếu các thử thách về tinh thần có thể khiến các đường dẫn truyền thần kinh suy yếu, làm giảm tốc độ giải quyết vấn đề và khả năng ghi nhớ.

Đọc sách, chơi cờ, giải câu đố, học một kỹ năng mới, hoặc thậm chí khám phá một sở thích mới, buộc não bộ phải hình thành các kết nối mới và tăng cường dự trữ nhận thức, một yếu tố bảo vệ chống lại chứng mất trí nhớ.

Không uống đủ nước

Vì não bộ chứa khoảng 3/4 là nước nên ngay cả tình trạng mất nước nhẹ cũng có thể gây đau đầu, mệt mỏi, suy giảm trí nhớ ngắn hạn và kém tập trung. Mất nước làm đặc máu, khiến oxy và chất dinh dưỡng khó đến được các tế bào não hơn.

Uống nước đều đặn suốt cả ngày (không chỉ khi bạn cảm thấy khát) là điều cần thiết để duy trì chức năng nhận thức ở mức cao nhất.

Tiếp xúc quá nhiều với màn hình trước khi đi ngủ

Màn hình phát ra ánh sáng xanh, ức chế melatonin, hormone báo hiệu cho cơ thể bạn biết đã đến giờ đi ngủ. Sử dụng thiết bị điện tử ngay trước khi đi ngủ làm gián đoạn chu kỳ ngủ - thức tự nhiên của bạn, làm giảm chất lượng giấc ngủ sâu mà não bộ cần để củng cố trí nhớ và phục hồi tế bào.

Việc chuyển sang đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng hoặc nghe nhạc êm dịu trước khi đi ngủ có thể khôi phục lại giấc ngủ lành mạnh và cải thiện sự minh mẫn.

Não bộ có thể nhạy cảm một cách đáng ngạc nhiên với các thói quen hàng ngày, nhưng tin tốt là những thay đổi nhỏ và đều đặn trong lối sống, chẳng hạn như cải thiện chế độ ăn uống, kiểm soát căng thẳng, vận động nhiều hơn và bảo vệ thính giác, có thể giúp não bộ khỏe mạnh trong nhiều năm tới.

Mỹ Ý (Theo Times of India)

Nguồn https://vnexpress.net/10-thoi-quen-hang-ngay-am-tham-tan-pha-nao-bo-4926590.html