Sưu tầm miễn phí, nhằm giúp cộng đồng có các thông tin có lợi cho sức khỏe ----- (Nếu Quý vị có bất kỳ phàn nàn nào về bản quyền, làm ơn báo lại thông qua mục Nhận xét ở dưới mỗi bài đăng. Quản trị blog sẵn sàng xem xét và gỡ bỏ bài đăng không phù hợp trong thời gian sớm nhất. Xin cám ơn!)
Tìm ra thời điểm đi ngủ tốt nhất cho tim, giảm nguy cơ đột quỵ
(Dân trí) - Ngủ sớm chưa chắc đã tốt cho tim. Một nghiên cứu quy mô lớn cho thấy việc đi ngủ quá sớm hoặc quá muộn đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.
Từ lâu, nhiều người vẫn tin rằng đi ngủ trước 22h là thói quen tốt giúp cơ thể khỏe mạnh, đầu óc minh mẫn.
Tuy nhiên, một nghiên cứu được đăng trên Tạp chí Tim mạch châu Âu (European Heart Journal) lại đưa ra kết quả hoàn toàn bất ngờ: thời điểm đi ngủ lý tưởng nhất để bảo vệ sức khỏe tim mạch là từ 22h đến 22h59.
Ngủ sớm quá hoặc muộn quá đều có hại cho tim
Nghiên cứu này được các nhà khoa học Anh thực hiện trên hơn 88.000 người trong độ tuổi từ 43 đến 79. Họ được đeo thiết bị theo dõi giấc ngủ liên tục trong nhiều năm, đồng thời cung cấp thông tin chi tiết về lối sống, thói quen sinh hoạt và tình trạng sức khỏe.
Thời điểm đi ngủ lý tưởng nhất để bảo vệ sức khỏe tim mạch là từ 22h đến 22h59 (Ảnh: Getty).
Sau 6 năm theo dõi, có hơn 3.000 người (tương đương 3,6%) mắc các bệnh lý tim mạch như đau tim, đột quỵ, suy tim hoặc thiếu máu cục bộ. Khi so sánh các nhóm theo thời điểm đi ngủ, kết quả khiến nhiều người bất ngờ:
- Những người đi ngủ sau 24h có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn 25%.
- Nhóm ngủ trước 22h cũng không khá hơn, với nguy cơ cao hơn 24%.
- Người ngủ trong khoảng 23h - 24h có nguy cơ cao hơn 12% so với nhóm "vàng", tức nhóm đi ngủ trong khoảng 22h - 22h59.
Như vậy, không phải cứ ngủ sớm là tốt. Việc đi ngủ quá sớm hoặc quá muộn đều khiến cơ thể bị rối loạn nhịp sinh học, "đồng hồ" điều khiển các hoạt động tự nhiên của con người, trong đó có cả nhịp tim và huyết áp.
Tiến sĩ David Plans, tác giả chính của nghiên cứu tại Đại học Exeter (Anh), cho biết: "Khi đồng hồ sinh học bị xáo trộn, các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là tim, sẽ phải hoạt động trong điều kiện không phù hợp, dễ dẫn tới rối loạn và tổn thương lâu dài".
Vì sao giấc ngủ lại quan trọng đến vậy?
Theo chuyên gia giấc ngủ Abhinav Singh, Giám đốc Trung tâm Giấc ngủ Indiana (Mỹ), giấc ngủ không chỉ là thời gian để nghỉ ngơi mà còn là quá trình phục hồi tự nhiên của cơ thể.
"Trong giai đoạn ngủ sâu, nhịp tim, huyết áp và nhịp thở đều giảm xuống. Đây là khoảng thời gian trái tim được nghỉ ngơi, phục hồi sau một ngày làm việc liên tục", ông nói.
Nếu giấc ngủ bị gián đoạn hoặc chất lượng kém, cơ thể sẽ không kịp phục hồi, lâu dần gây ra các vấn đề như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì, tiểu đường, tất cả đều là "kẻ thù" của tim mạch.
Không chỉ thời điểm đi ngủ, mà chất lượng giấc ngủ cũng là yếu tố không thể bỏ qua. Một giấc ngủ đúng giờ, đủ sâu và đều đặn mỗi đêm sẽ giúp hệ tim mạch được "nạp năng lượng", cải thiện khả năng tuần hoàn máu và giảm nguy cơ đột quỵ.
Ngủ đúng giờ – thói quen nhỏ, lợi ích lớn
Các chuyên gia khuyến nghị người trưởng thành nên đi ngủ vào khoảng 22h - 22h59, duy trì thói quen này đều đặn mỗi ngày. Trước khi ngủ nên:
- Tránh sử dụng điện thoại, máy tính ít nhất 30 phút.
- Hạn chế uống cà phê, rượu, bia hoặc ăn quá no.
- Giữ phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ và tránh ánh sáng mạnh.
Giấc ngủ chất lượng không chỉ giúp phục hồi năng lượng mà còn là "liều thuốc tự nhiên" cho trái tim. Bằng việc duy trì thói quen ngủ đúng giờ, chúng ta có thể phòng ngừa được hàng loạt bệnh lý nguy hiểm mà không cần đến bất kỳ loại thuốc nào.
Tuổi 70 chúng tôi vào viện dưỡng lão để bớt phiền con, nào ngờ lại tìm thấy niềm vui tuổi già
Quyết định vào viện dưỡng lão, chỉ có người trong cuộc mới hiểu, đó không phải là bị bỏ rơi mà là lựa chọn bình yên của chính mình.
Quyết định vào viện dưỡng lão, chỉ có người trong cuộc mới hiểu, đó không phải là bị bỏ rơi mà là lựa chọn bình yên của chính mình.
Tôi năm nay 74 tuổi, vợ tôi 70. Cả đời hai vợ chồng lam lũ nuôi ba đứa con khôn lớn, dựng vợ gả chồng, cứ ngỡ về già sẽ có những ngày thong thả, yên bình bên con cháu.
Nhưng đời không như ta tính. Sau khi về hưu, tôi và bà nhà sống cùng con trai út. Con bé dâu hiền, lễ phép, nhưng tôi vẫn luôn thấy khoảng cách mơ hồ. Không phải con dâu ghét bỏ, mà là cái cảm giác mình đang ăn nhờ ở đậu trong chính nhà của con. Mỗi lần bà ấy dọn dẹp, tôi lóng ngóng muốn phụ mà lại sợ vướng. Con dâu nấu ăn, tôi nếm thử liền bị nhắc: "Bố để con làm, bố nghỉ ngơi đi ạ." Câu nói tưởng nhẹ, mà cứ khiến tôi thấy mình thừa thãi.
Bà nhà tôi cũng vậy. Ngày xưa tay chân thoăn thoắt, giờ già rồi, mỗi việc nhỏ cũng bị con dâu giành làm. Có hôm tôi nghe bà thở dài: "Già rồi, chỉ tổ phiền con." Rồi một lần, giữa bữa cơm, con trai tôi nói: "Bố mẹ có muốn sang nhà dưỡng lão Hoa Sen xem thử không? Ở đó sạch sẽ, có bác sĩ chăm, con cũng đỡ lo." Tôi lặng người. Chỉ vài năm trước, nghe chữ viện dưỡng lão là tôi nổi da gà. Ai lại muốn vào đó, khi con cái vẫn đầy đủ? Nhưng nhìn ánh mắt con trai vừa áy náy, vừa nhẹ nhõm tôi hiểu, chúng tôi đã thực sự trở thành gánh nặng trong lòng con.
Đêm ấy, tôi nằm quay mặt vào tường, nghe tiếng thở đều của vợ mà lòng nặng trĩu. Bà khẽ nói: "Hay là mình đi thật ông ạ. Ở đây con dâu nó phải gồng. Mình cũng chẳng thoải mái." Tôi không đáp, chỉ khẽ nắm tay bà. Đôi bàn tay ấy, từng gầy đi vì nuôi con, nay run run như muốn buông bỏ.
Ảnh minh họa.
Một tuần sau chúng tôi dọn đến viện dưỡng lão. Ngày đầu tiên, tôi thấy ngột ngạt lạ thường. Căn phòng sạch sẽ, có điều hòa, có giường riêng, nhưng lòng thì trống rỗng. Nhìn quanh toàn những mái đầu bạc. Tôi nhớ tiếng cháu bi bô, nhớ tiếng con dâu nấu ăn trong bếp, nhớ cả tiếng con trai khép cửa mỗi sáng đi làm.
Nhưng rồi mọi thứ bắt đầu đổi khác. Bà nhà tôi nhanh chóng làm quen với nhóm các cụ cùng phòng. Mỗi sáng, họ tập dưỡng sinh, rồi cùng nhau trồng rau, cắm hoa. Có hôm tôi thấy bà cười khanh khách khi nói chuyện với cụ Tư hàng xóm điều mà ở nhà tôi hiếm thấy từ lâu. Còn tôi được bác sĩ hướng dẫn tập phục hồi khớp gối, có cụ ông rủ đánh cờ, có người kể chuyện lính năm xưa, mà nghe lại thấy mình trẻ ra. Chiều chiều, viện mở loa phát nhạc Trịnh, cả đám cụ tụm lại hát theo. Hóa ra tuổi già không chỉ là chờ ngày yếu đi mà là cơ hội sống lại những điều từng bỏ lỡ.
Một lần, con trai và con dâu đến thăm, mang theo cháu nội. Thấy chúng tôi tươi tắn, vui vẻ, con trai khẽ nói: "Bố mẹ ở đây có vẻ hợp quá. Con cứ lo bố mẹ buồn." Tôi cười, đáp: "Ở đây bố mẹ không buồn đâu. Còn con, sống nhẹ lòng là được." Tôi nói vậy không phải trách, mà là thật lòng. Ở tuổi này chúng tôi không cần ở gần con cái để cảm thấy được yêu. Chỉ cần biết chúng bình an, biết mình vẫn còn giá trị, vẫn tự lo được cho nhau thế là đủ.
Giờ mỗi sáng vợ chồng già chúng tôi lại ngồi uống trà dưới giàn hoa giấy của viện. Gió lùa qua tóc, nghe mùi sương và nắng hòa quyện, tôi bỗng thấy nhẹ nhõm như được trở lại tuổi trung niên khi mọi lo toan còn nằm phía trước. Tôi từng nghĩ vào viện dưỡng lão là dấu chấm hết của tuổi già, là sự cô đơn. Nhưng giờ, tôi mới hiểu đôi khi, lùi một bước lại là cách để con cái được sống thanh thản và để mình sống lại thật sự.
Chúng tôi không bị bỏ rơi. Chúng tôi chỉ chọn một cuộc sống khác, yên tĩnh, chủ động và đủ đầy. Ở tuổi này tìm được niềm vui mỗi ngày đã là hạnh phúc.
Hai thứ rau vừa ngon bổ rẻ, ít nhiễm thuốc sâu nhất chợ, cái số 1 ở quê mọc um tùm chỉ việc cắt bán
Một số loại rau quen thuộc ở nước ta vừa ngon vừa rẻ lại ít nhiễm dư lượng thuốc trừ sâu, các bà nội trợ có thể yên tâm bổ sung cho bữa ăn gia đình.
Lá mơ ví như loại "kháng sinh tự nhiên"
Lá mơ có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Ảnh minh họa.
Một số loại rau rất quen thuộc đối với người Việt, chúng mọc dại khắp nơi nhưng không nhiều người thích món ăn từ loại rau này, trong khi đó theo các chuyên gia, loại rau này có nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Lá cây mơ lông được ví như loại "kháng sinh tự nhiên" nên được nhiều người lựa chọn chế biến món ăn.
Cây mơ lông là một loại thân leo mọc phổ biến ở khắp các vùng miền. Lá mơ lông vốn là một loại rau gia vị được ăn kèm với nhiều món ăn khác nhau và cũng là thảo dược quý chữa bệnh.
Lá mơ ở Việt Nam còn được gọi là lá mơ tam thể hay lá mơ lông mèo, là loại rau gia vị quen thuộc trong bữa cơm của người Việt Nam. Mỗi mặt lá có màu sắc khác nhau, mặt trước màu xanh lá, còn mặt sau màu tím nhạt.
Mơ lông còn có tên khác là mơ tam thể, dây mơ lông, dây mơ tròn, ngưu bì đống (tên Trung Quốc). Tên khoa học Paederia tomentosa L. thuộc họ Cà phê Rubiaceae. Cây mơ tam thể là một thứ cây leo, lá mọc đối, hình trứng hay mác dài, gốc lá tròn hay hình tim, cuống dài, mặt lá hay bị nấm Aecidium paederiae ăn hại.
Cây mơ lông mọc hoang ở những hàng rào, nhiều nơi trong nước ta. Không chỉ mang đến hương vị thơm ngon, lá mơ lông còn ẩn chứa vô vàn lợi ích sức khỏe ít người biết đến.
Loại lá này chứa các enzym giúp tăng tiết dịch vị, cải thiện quá trình tiêu hóa thức ăn, giảm các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, chướng bụng. Do có tính kháng khuẩn và sát trùng cao, vì thế mơ lông không chỉ đơn thuần là một loại rau mà còn được mệnh danh là "thần dược" chữa bệnh tiêu chảy và các bệnh khác.
Các hoạt chất trong lá mơ lông có tác dụng kháng viêm, bảo vệ niêm mạc dạ dày, hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa viêm loét dạ dày tá tràng. Loại thảo mộc này còn có tác dụng làm giảm co thắt ruột, giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh viêm đại tràng.
Bên cạnh đó, lá mơ lông chứa nhiều hợp chất chống viêm giúp giảm viêm khớp, giảm sưng tấy, từ đó giảm đau nhức hiệu quả. Mơ lông được nhiều người cho là vị thuốc "cứu tinh" cho các bệnh đau nhức xương khớp ở người già.
Lá mơ lông đồng thời cung cấp các khoáng chất thiết yếu như canxi, kali, magie, mangan,... cần thiết cho quá trình tái tạo sụn khớp, giúp khớp vận động linh hoạt hơn.
Nghiên cứu chứng minh rằng lá mơ lông chứa nhiều hợp chất chống viêm, kháng khuẩn như flavonoid, polyphenol, giúp giảm viêm họng, ho, sổ mũi, các triệu chứng thường gặp của bệnh cảm lạnh.
Lá mơ lông cũng có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống lại các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, từ đó giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi khi bị sốt, cảm lạnh. Các chất kháng khuẩn trong lá mơ lông giúp tiêu diệt vi khuẩn gây sâu răng, viêm lợi, giảm nguy cơ nhiễm trùng. Nước sắc từ lá mơ lông có tác dụng sát trùng, khử mùi hôi miệng hiệu quả.
Lá mơ là loại rau dễ tìm, thậm chí mọc dại nhiều nên không lo bị phun hóa chất hay thuốc trừ sâu.
- Mẹo hay trị bệnh đau dạ dày bằng lá mơ: Chuẩn bị 20 – 30g lá, rửa sạch rồi giã lấy nước cốt uống hết 1 lần. Áp dụng hàng ngày cho đến khi giảm triệu chứng.
- Chữa ăn không tiêu dẫn đến đau tức ở vùng thượng vị: Chuẩn bị 30 – 60g thân và rễ tươi rồi sắc nước uống làm 3 lần. Sử dụng mỗi ngày 1 thang đến khi khỏi bệnh.
- Chữa ăn uống lâu tiêu: Chuẩn bị 1 nắm lá mơ lông rồi rửa sạch với nước muối, sau đó ăn sống kèm với thịt cá trong bữa ăn hoặc giã lấy nước cốt uống. Duy trì liên tục vài ngày sẽ thấy cải thiện triệu chứng.
Rau đay được ví tốt như "nhân sâm" không phải ai cũng biết
Ăn rau đay thường xuyên rất tốt cho sức khỏe.
Cây rau đay tên khoa học là Corchorus olitorius, được xếp vào họ đay (Tiliaceae), là loại rau ăn lá, được trồng và thu hoạch quanh năm.
BSCKI Nguyễn Trần Như Thuỷ, Bệnh viện Đại học Y Dược Tp.HCM – Cơ sở 3 chia sẻ với VTC News rau đay không chỉ là món thực phẩm bổ dưỡng ngon miệng mà còn chứa đựng những công dụng tốt cho sức khỏe.
Theo đông y, rau đay vị cay, tính lạnh, không độc, công dụng giải nhiệt, nóng trong, nhuận tràng, tiêu đàm, cảm nắng, tẩm bổ, giải nhiệt, lợi tiêu hóa, nhuận tràng, lợi tiểu, lợi hô hấp, tiêu đờm, kháng viêm, cầm máu, lợi sữa… và nhiều công dụng khác với sức khỏe.
Rau đay có tác dụng tẩm bổ, giải nhiệt, lợi tiêu hóa, nhuận tràng, lợi tiểu, lợi hô hấp, tiêu đờm, kháng viêm, cầm máu, lợi sữa và an thai. Theo các sách cổ phương, rau đay có thể được sử dụng làm thuốc chữa trúng nắng, phòng ngừa say nắng, trị táo bón, bí tiểu, tiểu buốt, tiểu rát, tiểu ra máu, chữa ho ra máu, nôn ra máu. Với bà mẹ mang thai và cho con bú, món ăn có rau đay tác dụng an thai và lợi sữa giúp sữa về nhiều hơn và nhanh hơn.
Theo các nghiên cứu hiện đại về thực vật học, dược tính học, rau đay là loại rau tương đối giàu chất dinh dưỡng như sắt, leucine, threonine, lysine, vitamin C, Vitamin K, Vitamin B6, Vitamin A, đồng, Polysaccharid, Sucrose, Inositol.
Mặc dù rau đay giàu dinh dưỡng nhưng những người dễ bị tiêu chảy, dễ lạnh bụng không nên ăn nhiều và liên tục rau đay. Khi rửa rau, không nên làm dập rau, hạn chế vò rửa quá kỹ làm mất chất nhầy từ rau và các vitamin, khoáng chất trong rau.
Người khỏe mạnh nên ăn lượng rau đay vừa phải, khoảng 2-5 lần/tuần giúp thúc đẩy nhu động đường ruột và giúp đi tiểu dễ dàng. Tuy nhiên, ăn quá nhiều rau đay có thể gây khó tiêu, nên người đang bị bệnh đường tiêu hóa không nên ăn quá nhiều.
Lưu ý trẻ nhỏ dưới 5 tuổi không ăn quá nhiều rau đay, vì điều này gây cản trở sự hấp thu canxi và kẽm trong cơ thể, ảnh hưởng đến sự phát triển xương và trí não.
"Ngồi trên đống vàng" nhờ phát minh mã QR, vì sao vị kỹ sư Nhật Bản này lại cho cả thế giới dùng miễn phí?
Ít ai biết rằng, phát minh mang tính cách mạng này đến từ một kỹ sư trầm lặng người Nhật, người đã ra quyết định táo bạo: Tặng không mã QR cho nhân loại.
Từ những quán trà đá vỉa hè đến các trung tâm thương mại sầm uất, từ tờ khai y tế trong dịch bệnh đến việc truy xuất nguồn gốc một trái cây, ô vuông đen trắng nhỏ bé mang tên mã QR đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại của người Việt Nam và toàn thế giới.
Nhưng ít ai biết rằng, đằng sau phát minh mang tính cách mạng này là câu chuyện về một kỹ sư trầm lặng người Nhật, những ván cờ vây giờ nghỉ trưa, một khoảnh khắc "eureka" trên tàu hỏa, và một quyết định kinh doanh táo bạo đã tặng không công nghệ này cho nhân loại.
Đây là hành trình của Masahiro Hara và mã QR – câu chuyện về cách một giải pháp cho nhà máy ô tô đã thay đổi cách chúng ta kết nối với thế giới.
Người đàn ông đứng sau mã QR
Masahiro Hara
Masahiro Hara, sinh ngày 8/8/1957 tại Tokyo, là kỹ sư của Denso Wave (công ty con của Toyota) và được thế giới công nhận là "cha đẻ của mã QR". Thật trùng hợp, ngày sinh của ông, 8/8, sau này cũng được chọn làm ngày đặt tên cho mã QR.
Khi mới gia nhập NIPPON DENSO (nay là DENSO), Hara là một kỹ sư phần cứng chuyên về mạch analog. Sự nghiệp của ông có lẽ đã đi theo một hướng hoàn toàn khác nếu không có một cuộc đối thoại định mệnh.
Người sếp đã hỏi liệu ông có thể làm việc với phần mềm không. Khi Hara từ chối với lý do "tôi là nhà thiết kế phần cứng", ông đã nhận được một câu trả lời thẳng thắn nhưng đầy tầm nhìn: "Trong 10 năm nữa, chúng ta sẽ ở trong thời đại của máy tính, và chúng ta sẽ không cần một người không thể làm phần mềm".
Câu nói này không chỉ là một mệnh lệnh mà còn là một lời tiên tri về sự chuyển dịch của toàn bộ ngành công nghiệp. Nó đã trở thành một cú hích cực lớn, buộc Hara phải thoát ra khỏi vùng an toàn của mình.
Kết quả là, ông đã bí mật và chăm chỉ tự học phần mềm. Quyết định này không chỉ cứu vãn sự nghiệp mà còn trang bị cho ông bộ kỹ năng liên ngành thiết yếu để sau này có thể phát minh ra mã QR.
Vào thập niên 90, ngành công nghiệp Nhật Bản đang trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ từ sản xuất hàng loạt sang sản xuất linh hoạt, đa dạng chủng loại với số lượng nhỏ. Đây là thời kỳ mà hệ thống sản xuất "Just-in-Time" và phương pháp Kanban của Toyota được đẩy lên đỉnh cao, đòi hỏi việc theo dõi từng linh kiện phải đạt đến mức độ chi tiết và chính xác tuyệt đối.
Nghịch lý thay, chính hệ thống được thiết kế để tối ưu hóa hiệu quả này lại làm bộc lộ sự kém hiệu quả của công nghệ mã vạch truyền thống. Mã vạch, một công nghệ mã hóa một chiều, đã tạo ra một "nút thắt cổ chai" thông tin, đi ngược lại triết lý "luồng chảy" của Kanban.
Những hạn chế "chết người" của mã vạch
Công nghệ mã vạch, vốn là một cuộc cách mạng vào những năm 70, đã trở nên lỗi thời trước yêu cầu mới. Những hạn chế của nó ngày càng bộc lộ rõ trong môi trường sản xuất của Toyota.
Với dung lượng thấp, mỗi mã vạch chỉ có thể lưu trữ khoảng 20 ký tự chữ và số. Con số này là quá ít ỏi để chứa đựng các thông tin chi tiết cần thiết như lịch sử sản xuất, ngày vận chuyển, hay số lô hàng.
Để bù đắp cho dung lượng thấp, công nhân phải dán và quét nhiều mã vạch cho cùng một bộ phận. Tình hình trở nên nghiêm trọng đến mức một công nhân có thể phải quét tới 1.000 mã vạch mỗi ngày. Công việc quét mã tốn nhiều thời gian hơn cả việc sản xuất, một điều phi lý trong một hệ thống đề cao hiệu suất như Toyota.
Mã vạch cũng rất nhạy cảm với bụi bẩn, dầu mỡ và các vết xước. Trong môi trường công nghiệp, một khi bị bẩn, chúng trở nên không thể đọc được, gây gián đoạn toàn bộ dây chuyền sản xuất.
Vì là mã 1 chiều, mã vạch phải được quét theo một hướng nhất định (từ trái sang phải), gây bất tiện khi sản phẩm được đặt ở các vị trí và góc độ khác nhau.
Năm 1992, Masahiro Hara được giao nhiệm vụ phát triển một máy quét mã vạch nhanh hơn. Tuy nhiên, với tư duy của một người đã tự trang bị kiến thức cả về phần cứng và phần mềm, ông nhanh chóng nhận ra vấn đề không nằm ở máy quét, mà ở chính bản chất của công nghệ mã vạch.
Ông đã định nghĩa lại vấn đề: gốc rễ không phải là tốc độ quét mà là băng thông thông tin của mã vạch quá hẹp. Dù máy quét có nhanh đến đâu, việc phải quét 10 lần vẫn chậm hơn quét 1 lần. Giải pháp thực sự không phải là tăng tốc độ truyền, mà là tăng lượng dữ liệu có thể truyền trong một lần.
Từ đó, ông quyết định phải phát triển một loại mã 2 chiều hoàn toàn mới: nhỏ gọn hơn, chứa được nhiều thông tin hơn (bao gồm cả ký tự Kanji và Kana phức tạp của Nhật), và quan trọng nhất là phải đọc được ở tốc độ cao.
Khoảnh khắc từ bàn cờ vây
Ý tưởng nền tảng cho cấu trúc của mã QR đến từ một nơi không ai ngờ tới: bàn cờ vây. Trong giờ nghỉ trưa, khi đang chơi cờ, Hara nảy ra suy nghĩ về việc sắp xếp các ô vuông đen trắng trên bàn cờ để mã hóa thông tin một cách dày đặc và hiệu quả. Cấu trúc ma trận của bàn cờ đã trở thành tiền thân cho cấu trúc 2 chiều của mã QR.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của các mã 2D thời đó là tốc độ đọc rất chậm. Máy quét thường bị "bối rối" và mất nhiều thời gian để xác định vị trí của mã nếu có các hình ảnh hoặc ký tự khác xuất hiện xung quanh.
Giải pháp cho bài toán này lại đến vào một ngày nghỉ, khi Hara đang uống bia và nhìn ra ngoài cửa sổ tàu hỏa. Ông nhận thấy một tòa nhà có sự sắp xếp các ô cửa sổ rất độc đáo và khác biệt.
Tưởng như đã lâm vào bước đường cùng, Honor nhanh chóng thoát khỏi cơn bĩ cực bằng cách lột xác thành một thực thể hoàn toàn mới. Nhưng thành công hay không chuyện còn xa.
Khoảnh khắc đó đã lóe lên trong đầu ông ý tưởng về một "dấu hiệu độc nhất" để máy quét có thể ngay lập tức nhận ra "Đây là một mã QR". 2 Đó chính là nguồn gốc của ba ô vuông định vị đặc trưng ở ba góc của mã QR. Thiết kế thiên tài này cho phép mã được quét chính xác và nhanh chóng từ bất kỳ góc độ nào, một ưu điểm vượt trội hoàn toàn so với mã vạch.
Để máy quét có thể phân biệt được đâu là vùng dữ liệu, đâu là vùng định vị, nhóm của Hara cần tìm ra một tỷ lệ đặc biệt giữa các vùng đen và trắng trong các ô định vị. Họ bắt tay vào một công việc tỉ mỉ đến khó tin: đo lường tỷ lệ của vô số ký tự và hình ảnh trong cuộc sống hàng ngày, từ báo chí, tạp chí đến các loại tài liệu khác.
Quá trình này vô cùng gian nan. Hara thừa nhận đã sống trong sự nghi ngờ mỗi ngày, không biết liệu một tỷ lệ như vậy có thực sự tồn tại hay không. Đỉnh điểm của thử thách là khi ông cho máy tính chạy phân tích liên tục suốt mùa hè, dẫn đến việc máy bị treo và xóa sạch toàn bộ dữ liệu mà nhóm đã dày công thu thập.
Nhưng họ không bỏ cuộc. Sau sáu tháng ròng rã, họ đã tìm ra "tỷ lệ vàng": 1:1:3:1:1. Hara khẳng định rằng nếu không có tỷ lệ này, sẽ không có mã QR. Tỷ lệ này cực kỳ hiếm gặp trong tự nhiên và các thiết kế nhân tạo, giúp máy quét không bao giờ bị nhầm lẫn.
Bên cạnh đó, xuất phát từ sự thấu hiểu sâu sắc bối cảnh sử dụng thực tế – nhà máy sản xuất đầy dầu mỡ và va đập – Hara và nhóm đã tích hợp một vũ khí bí mật: cơ chế sửa lỗi Reed-Solomon.
Cơ chế này cho phép mã QR vẫn có thể đọc được chính xác ngay cả khi bị hư hại hoặc che khuất tới 30% bề mặt. Họ không chỉ thiết kế một phương tiện lưu trữ dữ liệu, họ thiết kế một công cụ đáng tin cậy.
Chính triết lý "thiết kế cho sự không hoàn hảo" này đã vô tình mang lại cho mã QR sức sống mãnh liệt khi nó bước ra thế giới thực, nơi một mã QR in trên poster bị rách nhẹ hay trên một cốc cà phê bị ướt vẫn có thể hoạt động hoàn hảo.
Món quà vô giá cho thế giới
Năm 1994, mã QR chính thức ra đời. Với những ưu điểm vượt trội, Denso Wave hoàn toàn có thể biến nó thành một "con gà đẻ trứng vàng" bằng cách thu phí bản quyền trên mỗi lần sử dụng. Nhưng họ đã làm điều ngược lại.
Ngay từ đầu, Denso Wave đã quyết định sẽ công khai các thông số kỹ thuật của mã QR để bất kỳ ai cũng có thể sử dụng miễn phí. Họ vẫn giữ quyền sáng chế nhưng tuyên bố sẽ không thực thi chúng. Điều này có nghĩa là các công ty trên toàn thế giới có thể tự do tạo ra các ứng dụng và máy quét mã QR mà không cần trả một xu phí bản quyền hay lo sợ bị kiện tụng.
Quyết định này xuất phát từ nhiều lý do sâu sắc. Trước hết, nó tôn trọng ý định của chính những nhà phát triển: Hara và nhóm của ông muốn phát minh của mình được sử dụng bởi càng nhiều người càng tốt. Quan trọng hơn, Hara hiểu rằng một mã dù tốt đến đâu cũng sẽ trở nên vô dụng nếu không có một hệ sinh thái hỗ trợ. Bằng cách "cho không", họ đã khuyến khích hàng trăm công ty khác cùng tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng (máy quét, phần mềm, ứng dụng) xung quanh mã QR.
Xiaomi gây bất ngờ khi mang đến một thiết bị cận cao cấp được đánh giá rất cao ở camera, độ hoàn thiện và hiệu năng, trong khi có mức giá dễ chịu.
Đây là một nước cờ kinh doanh thiên tài, được truyền cảm hứng từ triết lý cờ vây mà Hara yêu thích: "Nếu bạn quá tham lam, bạn sẽ thua." Ông tin rằng nên "nhường một chút cho đối thủ và nhận lại nhiều hơn một chút". Denso Wave đã "nhường" đi phí bản quyền để "nhận lại" một thứ vô giá: một tiêu chuẩn toàn cầu.
Hành động này đã chủ động kiến tạo nên một hiệu ứng mạng lưới mạnh mẽ. Việc loại bỏ rào cản chi phí đã kích hoạt một vòng lặp tích cực: nhiều người dùng hơn dẫn đến nhiều nhà phát triển ứng dụng hơn, từ đó tạo ra nhiều ứng dụng hữu ích hơn, và lại thu hút thêm nhiều người dùng mới. Đồng thời, đây cũng là một nước cờ phòng thủ bậc thầy.
Bằng cách nhanh chóng biến mã QR thành một tiêu chuẩn mở và miễn phí, Denso Wave đã khiến cho việc phát triển một mã 2D cạnh tranh, độc quyền trở nên vô nghĩa. Bất kỳ công ty nào muốn tham gia thị trường đều sẽ có xu hướng chọn giải pháp miễn phí và không có rủi ro pháp lý. Nhờ vậy, mã QR đã trở thành một "mã công cộng" (public code), một di sản chung được cả thế giới tin tưởng và sử dụng.
Lý do Lô Lô Chải từ bản nghèo thành làng du lịch tốt nhất thế giới
TPO - Từ một bản vùng biên nghèo, Lô Lô Chải ở xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang đã trở thành niềm tự hào của Việt Nam khi được công nhận là "Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025". Tin vui đến với hơn trăm hộ dân nơi cực Bắc của Tổ quốc - những người đã viết nên câu chuyện "từ đất nghèo thành điểm đến toàn cầu" bằng chính đôi tay và khát vọng đổi đời.
Từ một bản nhỏ heo hút dưới chân núi Rồng, nay Lô Lô Chải đã trở thành niềm tự hào của Việt Nam khi được Tổ chức du lịch thế giới Liên Hợp Quốc (UNWTO) công nhận là "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025", ngày 17/10.
Thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú) nằm dưới chân cột cờ Lũng Cú - điểm cực Bắc của Tổ quốc. Toàn thôn có 120 hộ, chủ yếu là người Lô Lô, sinh sống tại đây gần 800 năm.
"Khi nghe tin làng được vinh danh, cả bản đều vui mừng. Những giọt mồ hôi và nước mắt của hơn chục năm làm du lịch giờ đã đơm hoa kết trái," ông Sình Dỉ Gai - Trưởng thôn Lô Lô Chải xúc động - chia sẻ.
Ông Gai chính là người tiên phong đưa du lịch cộng đồng về với vùng cực Bắc của Tổ quốc. Năm 2009, trong chuyến tham quan mô hình homestay ở Sa Pa, anh nhận ra cơ hội đổi đời từ việc đón khách, giữ văn hóa và bảo vệ môi trường. Hai năm sau, anh mở homestay đầu tiên của bản, chỉ có một phòng nhỏ đón 6 khách.
"Ngày ấy, tôi không biết tiếng, không có kỹ năng, chỉ đón khách bằng tấm lòng chân thật," ông Gai kể.
Những vị khách đầu tiên đến ở nhà ông Gai bị cuốn hút bởi sự mộc mạc của nếp sống người Lô Lô, bởi chén rượu ngô cay nồng và ngọn khói bếp nghi ngút chiều biên giới. Từ thành công ban đầu, năm 2014, anh đầu tư thêm hai ngôi nhà truyền thống, nâng tổng sức chứa lên hơn 50 khách. Homestay của anh vẫn giữ nguyên kiến trúc trình tường đất, mái ngói âm dương, trưng bày nhạc cụ, khung cửi, trang phục dân tộc, để du khách ở cùng, ăn cùng và sống cùng người bản địa.
Nhà ở Lô Lô Chải đều là nhà trình tường, có tuổi đời từ vài chục đến hơn 200 năm. Từ năm 2011, thôn bắt đầu làm du lịch, trong 37 ngôi nhà cổ có 28 nhà được sử dụng làm homestay.
Sự kiên trì của người trưởng thôn dần lan tỏa. Từ 3 hộ đầu tiên, đến nay toàn thôn có hơn 50 hộ làm homestay, 120 hộ tham gia dịch vụ du lịch như cà phê, nhà hàng, tắm lá thuốc, chăn nuôi cung ứng thực phẩm sạch. Các hộ cùng nhau học làm du lịch, vay vốn ưu đãi, cải tạo nhà cửa, tập huấn phục vụ khách. Thôn cũng hình thành các nhóm liên kết nghề phụ - nhóm trồng rau an toàn, nhóm nuôi lợn đen, nhóm làm rượu ngô, nhóm biểu diễn văn nghệ - để chia sẻ lợi nhuận và đảm bảo nguồn thu bền vững cho cả cộng đồng.
Quả ngọt từ niềm tin và bản sắc
Nếu ai từng đặt chân tới Lô Lô Chải hôm nay sẽ thấy giữa những triền đá xám là những ngôi nhà trình tường vàng sậm, những nụ cười rạng rỡ của người dân. Từ đầu năm đến nay, thôn đã đón gần hàng lượt khách lưu trú và khoảng 50.000 lượt khách tham quan. Bình quân, mỗi hộ làm du lịch có thu nhập từ 16 đến 20 triệu đồng mỗi tháng, con số từng là điều không tưởng ở vùng đất này.
Không chỉ làm kinh tế, người dân nơi đây còn gìn giữ nguyên vẹn linh hồn văn hóa của người Lô Lô.
Theo ông Sình Dỉ Gai, nguyên tắc của thôn là "làm du lịch nhưng không đánh mất bản sắc". Bà con tuyệt đối không bê tông hóa nhà cửa, vẫn giữ lối kiến trúc cũ, giữ nguyên lễ hội, trang phục, âm nhạc dân tộc.
"Du khách đến phải được nghe tiếng khèn, xem múa truyền thống, ăn bữa cơm có mèn mén, thịt lợn đen, rau bản. Chính những điều ấy làm nên sức hút của Lô Lô Chải," ông Gai nói.
Các hộ làm du lịch còn liên kết chặt chẽ để cung cấp dịch vụ trọn gói - nhà nghỉ, ẩm thực, biểu diễn văn nghệ, nông sản. Mỗi người đều có vai trò trong chuỗi hoạt động, từ nấu ăn, hướng dẫn đến biểu diễn, trồng hoa. Nhờ vậy, nguồn thu được phân bổ đồng đều, ai cũng được hưởng lợi. Không còn cảnh bỏ bản đi làm xa, thanh niên trở lại quê hương làm du lịch, trẻ em được học hành, người già vẫn có việc làm từ chính ngôi nhà truyền thống của mình.
Nếp nhà lợp ngói âm dương bao quanh với bờ rào đá của người Lô Lô là điểm ấn tượng đầu tiên du khách thấy khi đến với làng văn hóa du lịch Lô Lô Chải.
Ông Trần Đức Chung - Chủ tịch UBND xã Lũng Cú - cho biết, sau 10 năm chuyển đổi sang làm dịch vụ du lịch, tỷ lệ hộ nghèo của bản Lô Lô Chải giảm từ trên 80% xuống còn dưới 10% vào năm 2024, dự kiến đến hết năm 2025 chỉ còn 2 hộ nghèo. Có thể đánh giá hiệu quả mô hình phát triển du lịch cộng đồng tại bản Lô Lô Chải đang thực sự là điển hình, là mô hình mẫu, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân trên địa bàn xã Lũng Cú.
Giờ đây, những mái nhà trình tường rêu phong, những dải váy thổ cẩm rực rỡ, tiếng khèn gọi bạn vang vọng giữa núi rừng biên giới không chỉ là hình ảnh của Hà Giang mà còn là biểu tượng của du lịch cộng đồng Việt Nam trên bản đồ thế giới.
"Thời gian tới đây, chính quyền xã Lũng Cú sẽ triển khai công tác quy hoạch lại tài nguyên du lịch, làm tốt công tác quản lý xây dựng, quản lý đất đai, gắn với bảo tồn kiến trúc truyền thống của địa phương, giữ gìn bản sắc văn hóa của các dân tộc trên địa bàn xã; tổ chức đào tạo nghề, dạy ngoại ngữ, dạy kỹ năng giao tiếp cho người dân làm du lịch; có chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng; đẩy mạnh xây dựng, phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của địa phương để phục vụ du lịch, xây dựng môi trường du lịch "sạch - xanh - bền vững - thân thiện".
Địa phương tăng cường xúc tiến quảng bá, liên kết với các công ty du lịch, các điểm đến du lịch trên Cao nguyên đá Đồng Văn như: Mã Pì Lèng, nhà Vương, nhà Pao để phát triển đa dạng sản phẩm du lịch; tăng cường giao lưu, liên kết với các điểm đến du lịch trên cả nước để người dân có cơ hội chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm và học tập cách làm du lịch", ông Trần Đức Chung cho biết.
Rắn hổ mang bò vào bồn cầu, bác sĩ cảnh báo đỉnh điểm mùa rắn cắn
Những vụ rắn độc xuất hiện trong nhà vệ sinh, cắn người giữa đêm đang gia tăng trong mùa mưa. Bác sĩ khuyến cáo người dân cần phòng tránh và sơ cứu đúng để bảo toàn tính mạng.
Rắn hổ chúa người đàn ông bắt được. Ảnh: BVCC.
Đoạn video dài vỏn vẹn 7 giây, ghi lại cảnh con rắn hổ mang lấp ló trong chiếc lồng bẫy đặt ngay bồn cầu, khiến cộng đồng mạng "dựng tóc gáy". Chỉ sau vài ngày đăng tải, video thu hút hàng trăm nghìn lượt xem, hàng nghìn bình luận hoang mang về việc rắn chui từ bồn cầu lên nhà dân.
Trước đó, người đàn ông ra đi trong tiếc nuối sau khi bị rắn hổ mang cắn. Mọi chuyện có thể đã khác nếu anh được đưa đến bệnh viện sớm và sử dụng huyết thanh đặc trị, thay vì tin tưởng vào cách chữa của thầy lang trong làng.
Rắn độc xuất hiện khắp nơi sau mưa bão
Người quay đoạn video là anh Phạm Thủy (sống tại xã Vân Mạc, tỉnh Hưng Yên), hiện làm việc cho một trung tâm kiểm soát côn trùng. Anh kể lại, ngày 10/10, anh được một hộ dân gọi đến hỗ trợ khi phát hiện rắn hổ mang bò vào nhà vệ sinh rồi chui xuống bồn cầu.
"Xung quanh nhà có ao và vườn cây rậm rạp, lại đúng vào thời điểm mưa bão nên rắn dễ bò vào trú ẩn. Khi tôi đến nơi, con rắn đã chui sâu xuống hộc bồn cầu, không thể tiếp cận được", anh Thủy nhớ lại.
Không thể dùng tay bắt trực tiếp, anh quyết định đặt bẫy ngay trong bồn cầu và kiên nhẫn chờ.
Khoảnh khắc rắn hổ mang bị người đàn ông đặt bẫy. Ảnh cắt từ clip.
"Không ngờ, tôi phải đặt bẫy suốt 3 ngày mới chờ được giây phút đó. Trong 3 ngày ấy, chủ nhà đóng chặt cửa nhà vệ sinh, phòng khi rắn tẩu thoát. Tuy nhiên, họ vẫn thấp thỏm, lo lắng. Khi thấy rắn ngóc đầu lên từ bồn cầu, chính tôi cũng nổi da gà. Sợ nó lại chui xuống, tôi phải nhanh chóng lấy dụng cụ và tóm gọn", anh Thủy kể.
Không chỉ ở Hưng Yên, nhiều địa phương khác cũng liên tiếp ghi nhận các vụ rắn bò vào nhà, rắn cắn người trong thời điểm mưa lũ và giao mùa.
Tại Đắk Lắk, các bác sĩ Trung tâm Y tế Sơn Hòa tiếp nhận một người đàn ông bị rắn lục cắn khi đi dạo trong vườn. Sau tai nạn, ông mang theo chính con rắn đã cắn mình đến bệnh viện.
Theo bác sĩ, hành động này rất hữu ích vì giúp xác định nhanh loại rắn lục Trimeresurus stejnegeri, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp. Người bệnh được xử trí kịp thời, tránh được biến chứng nguy hiểm do nọc độc.
Con rắn người đàn ông mang đến bệnh viện. Ảnh: BVCC.
Tại Quảng Ninh, một vụ khác cũng khiến nhiều người "thót tim". Khoảng 22h45 ngày 10/9, anh Đào Mạnh Hùng (23 tuổi), khi đang đi ngoài doanh trại ở đảo Cô Tô, bất ngờ bị rắn hổ mang cắn vào chân.
Sau khi sơ cứu tại chỗ, do lo ngại diễn biến xấu, lực lượng biên phòng đã huy động xuồng máy công suất 500 CV vượt sóng đưa anh Hùng vào đất liền giữa đêm. Chỉ hơn một giờ sau, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Quảng Ninh an toàn.
Thời điểm rắn sinh sôi, hoạt động mạnh
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, rắn độc cắn là một trong những tai nạn thương tích phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt gia tăng mạnh từ tháng 4 đến tháng 11 - thời điểm rắn sinh sôi và hoạt động mạnh.
Bác sĩ Nguyên cho biết mỗi loại rắn độc có cơ chế gây độc khác nhau, nên biện pháp sơ cứu và điều trị cũng phải được lựa chọn phù hợp. Thực tế, phần lớn bệnh nhân nhập viện do bị rắn cắn khi đi kiểm tra ruộng vườn, dọn cỏ, hoặc thu dọn sau mưa bão trong điều kiện thiếu ánh sáng. Một số trường hợp còn bị rắn bò vào nhà cắn khi đang ngủ.
"Rắn độc thường hoạt động về đêm hoặc khi trời tối. Mưa bão khiến nơi trú ẩn bị ngập, rắn dễ bò ra khu vực có người sinh hoạt", ông nói.
TS.BS Lê Xuân Dương, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho hay ở Việt Nam phổ biến hai họ rắn độc chính là họ rắn hổ và họ rắn lục.
- Họ rắn hổ: Gồm rắn hổ mang thường, rắn hổ mang chúa, rắn cạp nong, cạp nia và rắn biển. Rắn hổ mang có cổ bạnh, phát ra âm thanh đặc trưng khi tấn công, còn rắn cạp nong và cạp nia có thân mình khoang đen - vàng hoặc đen - trắng rõ rệt.
Khi bị cắn, người bệnh thường đau nhức, sưng nề, có thể hoại tử tại chỗ, kèm theo mờ mắt, yếu cơ, khó thở, thậm chí liệt toàn thân. Nguyên nhân tử vong chủ yếu là liệt cơ hô hấp.
- Họ rắn lục: Gồm các loài rắn lục xanh, rắn khô mộc, rắn lục mũi hếch, rắn choàm quạp. Đặc trưng của nhóm này là đầu hình tam giác, mắt có đồng tử dọc. Khi bị cắn, người bệnh sưng nề, chảy máu tại chỗ, thậm chí xuất huyết toàn thân và có nguy cơ tử vong do mất máu.
Để phân biệt rắn độc và rắn không độc, bác sĩ Dương khuyến cáo người dân chú ý đến hình dáng và hành vi. Rắn hổ mang có cổ bạnh, rắn cạp nong và cạp nia có thân phân khoang rõ, còn rắn lục có đầu hình thoi.
Bác sĩ Nguyên cho biết mỗi loại rắn độc có cơ chế gây độc khác nhau, nên biện pháp sơ cứu và điều trị cũng phải được lựa chọn phù hợp. Ảnh: Freepik.
"Khi cắn, rắn độc thường để lại hai dấu răng lớn do răng nọc cắm sâu vào da, trong khi rắn lành chỉ để lại vết xước nhỏ. Một số rắn hổ mang còn có thể phun nọc từ xa, gây tổn thương mắt và nhiễm độc toàn thân nếu không xử trí kịp", TS.BS Lê Xuân Dương nói.
Sơ cứu sai khi bị rắn cắn có thể mất mạng
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, sai lầm nghiêm trọng nhất là người bị rắn cắn cố xử lý bằng mẹo dân gian như hút nọc, rạch vết thương, hay đắp lá. Việc này không chỉ vô ích mà còn khiến độc tố lan nhanh, gây nhiễm trùng và nguy hiểm tính mạng.
Khi bị rắn cắn, người bệnh cần được sơ cứu đúng cách để làm chậm quá trình nọc độc xâm nhập và nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng điều trị chuyên sâu hoặc có huyết thanh kháng nọc rắn.
Các bước sơ cứu gồm trấn an người bệnh, tránh để họ tự đi lại, bất động chi bị cắn bằng nẹp, và áp dụng băng ép bất động trong trường hợp nghi bị rắn hổ cắn (như rắn cạp nong, cạp nia, hổ mang chúa, rắn biển). Khi băng, nên bắt đầu từ đầu ngón đến hết chi, đảm bảo băng đủ chặt để hạn chế độc lan tỏa nhưng không gây tắc mạch.
Nếu người bệnh khó thở, cần tiến hành hô hấp nhân tạo hoặc bóp bóng, và nhanh chóng chuyển đến bệnh viện, duy trì tư thế chi bị cắn thấp hơn tim.
"Bất cứ trường hợp nào bị rắn cắn, ngay cả khi xác định là rắn lành, đều cần xử trí và theo dõi tại bệnh viện như trường hợp rắn độc cắn, ít nhất trong 12 giờ đầu. Nếu trễ sau 24-48 giờ, kết quả điều trị rất kém hoặc không hiệu quả", bác sĩ Dương nhấn mạnh.
Cách phòng tránh rắn cắn:
Nhận diện khu vực: Người dân cần biết rõ các loài rắn sinh sống trong khu vực và những nơi chúng thường ẩn nấp.
Trang phục bảo hộ: Khi đi rừng hoặc di chuyển qua vùng nhiều cây cỏ, nên mang ủng, quần dài, mũ rộng vành; sử dụng đèn nếu đi vào ban đêm.
Không tiếp cận rắn: Tuyệt đối không bắt, đuổi hoặc dồn ép rắn - kể cả khi rắn đã chết.
Giữ môi trường xung quanh sạch: Tránh sinh sống hoặc để đồ gần đống gạch, rác, chuồng trại - nơi rắn thường lui tới.
Cẩn trọng ở vùng biển: Người dân không nên gỡ rắn mắc lưới hoặc dây câu để tránh bị cắn.
Trong cuốn sách Sống khỏe mạnh không phụ thuộc vào thuốc, giáo sư Ryoko Chiba cho rằng nguyên tắc cơ bản khi sử dụng thuốc trong cuộc sống thường ngày chính là "ngắn và cụ thể". Khi nào bị bệnh thì uống thuốc. Hết bệnh thì nhanh chóng ngừng thuốc.
Uống sai có thể biến Paracetamol thành 'chất độc' với gan
Dễ mua, dễ dùng, Paracetamol là loại thuốc quen thuộc trong mọi gia đình. Thế nhưng, lạm dụng hay dùng sai liều lại có thể biến thuốc hạ sốt này thành "chất độc" nguy hiểm.
Paracetamol rất phổ biến trên thị trường với nhiều chế phẩm có dạng bào chế và hàm lượng từ thấp đến cao. Ảnh: Shutterstock.
Paracetamol rất phổ biến trên thị trường với nhiều chế phẩm có dạng bào chế và hàm lượng từ thấp đến cao. Ảnh: Shutterstock.
Cô gái 22 tuổi phải nhập viện trong tình trạng nôn nhiều, mệt lả sau khi uống tới 50 viên Paracetamol 500 mg chỉ trong một ngày. Ngay khi tiếp nhận, các bác sĩ Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh) đã rửa dạ dày, truyền thuốc giải độc và điều trị tích cực theo phác đồ ngộ độc Paracetamol.
Rất may, sau vài ngày, chức năng gan của bệnh nhân dần hồi phục, cô tỉnh táo, ăn uống được và đã được xuất viện. Các bác sĩ khuyến cáo dù trong hoàn cảnh nào, việc tự ý dùng thuốc quá liều luôn tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc gan cấp, thậm chí nguy hiểm tính mạng.
Vì sao Paracetamol dễ ngộ độc?
Paracetamol, còn gọi là acetaminophen, được sử dụng phổ biến trên toàn thế giới. Tác dụng chính của chúng là giảm đau, hạ sốt nên thuốc được sử dụng rộng rãi trong điều trị các chứng đau và sốt từ nhẹ đến vừa như: cảm cúm, nhức đầu, đau bụng, đau nhức. Tuy nhiên, đây cũng là nguyên nhân gây ngộ độc thuốc thường gặp nhất ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết ngộ độc Paracetamol thường xuất phát từ hai nhóm nguyên nhân chính. Trường hợp đầu tiên là người bệnh chủ động uống quá liều do nghĩ quẩn thường được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Nhóm thứ hai phổ biến hơn, là người dân tự ý lạm dụng thuốc, dùng sai liều hoặc kết hợp nhiều loại thuốc chứa Paracetamol mà không biết, dẫn đến quá liều khi giảm đau, hạ sốt tại nhà. Những trường hợp này thường gặp ở người bị sốt cao, kéo dài, đau nhiều hoặc mắc bệnh mạn tính.
"Do triệu chứng ngộ độc Paracetamol diễn tiến âm thầm, trong vài ngày đầu hầu như không có biểu hiện cụ thể, nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện khi gan đã tổn thương nặng. Khi xuất hiện vàng da, chán ăn, mệt mỏi là lúc ngộ độc đã tiến triển nặng, có thể dẫn đến suy gan cấp, hôn mê gan và tử vong nếu không được xử trí kịp thời", bác sĩ Nguyên nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Paracetamol là thuốc không kê đơn, người dân có thể dễ dàng mua ở bất kỳ hiệu thuốc nào để điều trị các triệu chứng đau hoặc sốt thông thường. Trên thị trường hiện có hàng trăm biệt dược khác nhau chứa thành phần chính là Paracetamol, với nhiều dạng bào chế như viên nén, bột, siro hay viên đặt hậu môn.
Người bệnh bị suy gan cấp do ngộ độc Paracetamol được hồi sức bằng phương pháp lọc máu hấp phụ phân tử kép (DPMAS). Ảnh: BVCC.
Một số loại còn phối hợp thêm các hoạt chất khác như codein, tramadol (giảm đau dạng opioid), chlorpheniramine (kháng histamine), phenylephrine (giảm ngạt mũi) hoặc dextromethorphan (giảm ho).
Chính vì sự đa dạng này, người dân rất dễ vô tình uống cùng lúc nhiều loại thuốc có chứa Paracetamol. TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, cho hay khi bệnh không thuyên giảm, không ít người thường tăng liều hoặc đổi sang loại thuốc khác mà không biết rằng vẫn đang sử dụng cùng một hoạt chất.
Việc này khiến tổng liều Paracetamol hàng ngày vượt ngưỡng an toàn, dẫn đến ngộ độc. Ngoài ra, người bệnh còn có nguy cơ bị quá liều với các hoạt chất phối hợp, gây thêm nhiều biến chứng nguy hiểm.
Người gầy yếu, suy nhược, ăn kém, sốt cao kéo dài, uống nhiều rượu bia hoặc đang sử dụng thuốc điều trị lao, động kinh là nhóm có nguy cơ ngộ độc paracetamol cao hơn, ngay cả khi dùng đúng liều. Những trường hợp này nên được bác sĩ thăm khám và hướng dẫn cụ thể, đồng thời chỉ nên sử dụng liều thấp nhất có thể.
Dấu hiệu ngộ độc Paracetamol
Các dấu hiệu ngộ độc ban đầu thường rất kín đáo, dễ nhầm với triệu chứng của bệnh cảm sốt thông thường. Theo bác sĩ Nguyên, khi làm xét nghiệm, men gan sẽ bắt đầu tăng từ ngày thứ hai hoặc thứ ba sau khi dùng thuốc.
"Nếu người bệnh có biểu hiện vàng da, mệt mỏi, chán ăn, tức là gan đã bị tổn thương nghiêm trọng. Khi ngộ độc tiến triển thành viêm gan nặng hoặc suy gan cấp, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 50% hoặc cao hơn", vị chuyên gia nhấn mạnh.
Bên cạnh nguy cơ ngộ độc Paracetamol, việc lạm dụng các loại thuốc phối hợp còn có thể gây ngộ độc các thành phần khác. Nếu dùng quá liều các thuốc giảm đau dạng opioid như codein, tramadol, người bệnh có thể bị ức chế hô hấp, táo bón, run tay chân hoặc nghiện.
Các dấu hiệu ngộ độc ban đầu thường rất kín đáo, dễ nhầm với triệu chứng của bệnh cảm sốt thông thường. Ảnh: Freepik.
Các thuốc co mạch như phenylephrine có thể gây tăng huyết áp, đau tim; thuốc kháng histamine liều cao dễ gây mê sảng, ảo giác, rối loạn nhịp tim; còn dextromethorphan trong thuốc ho có thể khiến người bệnh lẫn lộn, hôn mê, nhịp tim nhanh. Trẻ nhỏ đặc biệt nhạy cảm với các hoạt chất này và có thể gặp tình trạng thở yếu, ngừng thở nếu bị quá liều.
Cách sử dụng đúng
Để sử dụng Paracetamol an toàn, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo người trưởng thành có thể trạng trung bình, không mắc bệnh nền, không nên dùng quá 3 g trong 24 giờ (tương đương 6 viên 500 mg). Trong thực tế, các bác sĩ thường chỉ kê 1-1,5 g mỗi ngày, tức 2-3 viên 500 mg để đảm bảo an toàn. Với trẻ em, liều khuyến nghị là 15 mg/kg mỗi lần, không quá 6 lần trong 24 giờ.
Dược sĩ Lê Thu Thảo, khoa Dược, Bệnh viện Nhi Trung ương, cũng lưu ý người dân cần biết rõ thành phần và tên thuốc đang sử dụng, tránh dùng cùng lúc nhiều sản phẩm có chứa Paracetamol. Không nên tự ý tăng liều, đặc biệt ở người đang uống rượu, mắc bệnh gan, hoặc sử dụng thuốc có thể làm tăng độc tính của Paracetamol.
Ngoài việc dùng thuốc, nên kết hợp các biện pháp hỗ trợ hạ sốt như chườm ấm, uống đủ nước, mặc đồ thoáng mát, để giảm phụ thuộc vào thuốc. Khi có biểu hiện bất thường như mệt mỏi, vàng da, nôn nhiều, cần tới ngay cơ sở y tế để kiểm tra.
"Nhiều loại thuốc hạ sốt, giảm đau trên thị trường có chứa Paracetamol trong thành phần. Vì vậy, không nên cho trẻ dùng cùng lúc hai loại thuốc chứa Paracetamol để tránh quá liều. Nếu cần thiết, có thể dùng phối hợp với thuốc chứa ibuprofen, trừ khi bác sĩ yêu cầu không dùng", dược sĩ Thảo nói.
Người dân cần ghi nhớ không sử dụng thuốc quá liều khuyến cáo, không dùng trong trường hợp mẫn cảm với Paracetamol, ghi lại thời điểm uống thuốc để tránh uống trùng liều, và luôn để thuốc xa tầm với của trẻ nhỏ.
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn sáchTầng giếng sâu – cuốn sach mang tới cho người đọc một cái nhìn đầy đủ và sâu sắc hơn về những ảnh hưởng của "nghịch cảnh thời thơ ấu" (ACE) với sức khỏe tinh thần của con người.
Tại sao 'cậu nhỏ' cương cứng vào buổi sáng, có bất thường?
Nhiều nam giới tỉnh giấc trong tình trạng "cậu nhỏ" cương cứng và lo ngại tình trạng kéo dài gây ảnh hưởng đến tâm lý, cuộc sống. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định đây là hiện tượng sinh lý bình thường.
ThS Phan Chí Thành - chánh văn phòng Trung tâm đào tạo và chỉ đạo tuyến Bệnh viện Phụ sản trung ương - lý giải testosterone ở nam giới được sản xuất chủ yếu ở tinh hoàn (chiếm đến 95%) và một phần nhỏ ở tuyến thượng thận (khoảng 4%).
Trong khi đó, cơ thể nam giới sẽ sản xuất testosterone trong khi ngủ. Do đó, nồng độ testosterone thường đạt đỉnh vào buổi sáng sớm, sau đó lượng testosterone sẽ giảm dần trong ngày. Tuy nhiên, tình trạng này thường xảy ra ở độ tuổi thanh thiếu niên; còn ở những người đàn ông lớn tuổi, mô hình ngày đêm này có thể bị rối loạn.
Ngoài ra, hiện tượng này cũng có thể xảy ra do buồn tiểu, bàng quang căng tức, kích thích dây thần kinh đến tủy sống và phản ứng trực tiếp bằng cách gây cương cứng.
"Nhiều bạn trẻ cảm thấy ngại ngùng khi thức dậy với "cậu nhỏ" đang "chào cờ". Tuy nhiên, đây là hiện tượng sinh lý hoàn toàn bình thường của cơ thể. Ngược lại, nếu một thời gian dài không còn thấy "cậu nhỏ" "chào cờ" vào buổi sáng có thể cơ thể đang có nguy cơ sụt giảm nồng độ testosterone", bác sĩ Thành cho hay.
Các chuyên gia nam học cũng cho rằng khi "cậu nhỏ" thường xuyên cương cũng chứng tỏ máu lưu thông tốt, giúp nam giới tránh những bệnh tật như liệt dương, rối loạn cương dương.
Một trong những sai lầm mà nam giới cần tránh là không bẻ, gập, đè… khi "cậu nhỏ" đang cương. Thực tế, nhiều nam giới khi thức dậy thấy hiện tượng này lại nghĩ rằng sẽ gây phiền toái nên có thể bẻ hoặc gập để "cậu nhỏ" xìu xuống. Hoặc có trường hợp thấy khó đi tiểu nên dùng tay đè, đợi xìu xuống mới vào nhà vệ sinh.
Các chuyên gia cảnh báo những hành động đè, gập, bẻ khi "cậu nhỏ" đang cương có thể làm gãy dương vật, gây biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, nam giới khi gặp tình trạng này không nên tác động mạnh lên "cậu nhỏ" mà có thể tùy thuộc vào nhu cầu để giải quyết.
Rối loạn cương dương tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của nam giới và người chung "chăn gối" của họ. Hiện số lượng nam giới mắc bệnh này ngày càng nhiều và có xu hướng trẻ hóa. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này?
