Tối ngày 30/7/2012, anh Hữu (25 tuổi, Bình Thanh, TP HCM) được đưa đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới điều trị do nghi ngờ bệnh nhân đã nhiễm một loại amip chưa thể xác định cụ thể. Đến hôm sau, bệnh nhân nhiều lần bị ngưng tim đột ngột và tử vong.
Các bác sĩ cho biết bệnh nhân chết do "amip ăn não người" tấn công. Đây là trường hợp đầu tiên được Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới phát hiện bị nhiễm "amip ăn não người".
"Amip ăn não người" là loài vi sinh vật đơn bào đáng sợ, có tên khoa học là Naegleria fowleri. Nó có khả năng biến hình linh hoạt nên rất khó bị tiêu diệt và thường phát triển mạnh ở những vùng nước ngọt ấm áp như: ao, hồ, sông, suối… vào mùa hè; thậm chí là hồ bơi không được vệ sinh, sát khuẩn.
Chúng xâm nhập vào cơ thể qua đường mũi, di chuyển theo các sợi thần kinh khứu giác thông qua sàn sọ để lên não. Sau đó nó sẽ bắt đầu nhân lên rồi ăn các tế bào não và giết vật chủ chỉ trong vài ngày.
Một điều nguy hiểm là vi khuẩn này có thể tồn tại trong nước muối sinh lý dùng để rửa mũi hay súc miệng. Cụ thể là, một người đàn ông 28 tuổi và một phụ nữ 51 tuổi sống tại Louisiana (Mỹ) đã tử vong vì bị nhiễm "amip ăn não người". Theo báo cáo thì cả hai đều có sử dụng nước muối để rửa xoang mũi trước đó.
Các nhà nghiên cứu tin rằng khi các nạn nhân dùng nước máy chưa qua khử trùng để tự pha dung dịch nước muối nhỏ vào mũi, đã vô tình "mở đường vô điều kiện" cho "amip ăn não người" di chuyển vào não bộ.
Điều này chứng tỏ, việc tự ý pha chế nước muối để làm vệ sinh cá nhân là rất nguy hiểm, bởi trong nước muối có thể chứa Naegleria fowleri và các loại vi khuẩn khác nếu không đảm bảo được khâu khử trùng.
Thế nhưng, việc tự ý pha chế nước muối lại là một trong những thói quen của rất nhiều người dân Việt Nam.
Nhiều người có thói quen tự pha chế nước muối để súc miệng, rửa mũi.
"Tự pha chế nước muối cực dễ"
Nếu muốn dùng nước muối cho việc vệ sinh mũi - họng thì tốt nhất bạn nên dùng nước muối sinh lý. Trong y học, nước muối sinh lý 0,9% ngoài việc dùng để cung cấp và bổ sung nước cũng như chất điện giải cho cơ thể thì còn có tác dụng sau: Dùng làm thuốc nhỏ/rửa mắt (được sản xuất dành riêng cho mắt), làm thuốc nhỏ/rửa mũi, súc miệng - họng.
Tuy nhiên, rất nhiều người dân lại cho rằng "nước muối nào chẳng như nhau, cũng là pha muối với nước mà thôi" nên đã tự pha chế nước muối và dùng ở nhà.
"Việc gì phải mua ở hàng, nước muối nào chẳng thế, cứ pha đúng tỉ lệ là thành nước muối sinh lý thôi, cực dễ", anh Ân (Tân Mai, Hà Nội) lý giải cho thói quen vẫn pha nước muối để súc miệng hàng ngày của mình.
Đúng tỉ lệ ở đây theo lời anh Ân nói tức là cứ 1 lít nước pha với 9 gam muối sạch là đã được một lượng nước muối sinh lý dùng hàng ngày.
Mặc dù biết rõ tỉ lệ chuẩn là như vậy, nhưng không ít người hoặc là lười cân, đo nên cứ áng chừng lượng muối và nước để pha với nhau, ví dụ 1 thìa cà phê muối pha với một cốc khoảng 300ml nước. Hoặc cũng có người cho rằng nước muối nồng độ càng cao thì sát khuẩn càng tốt nên pha rất mặn.
Điều này là hoàn toàn sai lầm. Nếu dùng nước muối quá mặn (đặc) để súc miệng - họng rất dễ gây tổn thương các tế bào ở miệng - họng.
Mặc dù biết tỉ lệ pha nước muối sinh lý nhưng không phải ai cũng pha đúng.
Dễ pha nước muối không có nghĩa là an toàn
Súc rửa mũi bằng nước muối để làm thông xoang và phòng bệnh mũi xoang là một phương pháp rất phổ biến ở nhiều nước Nam Á. Tuy nhiên, từ đầu tháng Tám, Cục Quản lý Dược và Thực phẩm Mỹ đã cảnh báo không nên sử dụng phương pháp súc rửa mũi này bởi trong nước muối có thể chứa Naegleria fowleri (vi khuẩn được coi là "amip ăn não người") và các loại vi khuẩn khác.
Jonathan Yoder, một nhà dịch tễ học làm việc tại Trung tâm Kiểm soát và ngăn chặn dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết, 2 bệnh nhân tử vong ở Louisiana là những trường hợp đầu tiên nhiễm Naegleria fowleri từ hệ thống nước máy sinh hoạt gia đình được cung cấp bởi nhà máy nước trực thuộc trung ương.
Nhưng tại sao việc tự ý pha nước muối bằng nước sinh hoạt của gia đình cũng nguy hiểm đến như vậy? Bởi vì, nghiên cứu của CDC cho thấy chỉ cần một lần Naegleria fowleri xâm nhập vào hệ thống ống nước thì nó có thể tồn tại lâu dài ở đó. Ngay cả khi cho muối vào nước cũng không chắc chắn loại bỏ hết vi khuẩn này nên đương nhiên, nước muối vừa pha cũng có thể đã chứa "amip ăn não".
Ngoài mối nguy hiểm từ "amip ăn não người", việc tự ý pha nước muối để nhỏ mắt, súc miệng, rửa mũi cũng không được các chuyên gia sức khỏe khuyến khích.
Các bác sĩ cho rằng nếu dùng nước muối quá đặc (mặn) để súc miệng - họng sẽ rất dễ gây tổn thương các tế bào ở miệng - họng. Nồng độ nước muối không phù hợp có thể làm tổn thương niêm mạc mũi, giảm khả năng tự miễn dịch của mũi.
Hơn nữa, nếu mũi hoàn toàn trong trạng thái bình thường, bạn không nên sử dụng nước muối để rửa mũi, họng thường xuyên vì nó sẽ vô tình làm mất đi lớp thảm nhầy bảo vệ mũi, họng vốn có, giảm chức năng bảo vệ của lớp thảm này.
Do đó, mũi lại càng dễ bị viêm và tổn thương niêm mạc hơn. Bạn có thể sử dụng nước muối sinh lý một lần mỗi tuần, đặc biệt là khi làm việc hoặc đi lại ở những vùng nhiều bụi bặm.
Khi mũi hoàn toàn trong trạng thái bình thường, thì không nên sử dụng nước muối thường xuyên để rửa mũi.
Nước muối (natri clorid) được pha chế với tỷ lệ 0,9%, tức 1 lít nước với 9g muối tinh khiết, được gọi là nước muối sinh lý và dùng được cho mọi lứa tuổi. Trong y học, nước muối sinh lý được coi như một loại thuốc có khả năng hấp thu tốt qua đường tiêu hóa và đặc biệt có thể hấp thu rất nhanh bằng đường tiêm truyền tĩnh mạch...
| |
| Dùng nước muối sinh lý cũng cần thận trọng. |
Ngoài việc dùng để cung cấp và bổ sung nước cũng như chất điện giải cho cơ thể (dùng theo đường tiêm truyền theo chỉ định của bác sĩ) thì nước muối sinh lý còn có tác dụng:
- Dùng làm thuốc nhỏ/rửa mắt: Nên rửa mắt bằng nước muối sinh lý 0,9% dạng nhỏ mắt hàng ngày. Rửa mắt làm trôi đi mầm bệnh, đẩy rỉ ra ngoài, làm ẩm và an dịu cho bề mặt nhãn cầu. Lưu ý, cần dùng loại nước muối do các công ty dược sản xuất dùng riêng cho mắt, bên ngoài nhãn của lọ thuốc có hình con mắt, thường đóng lọ 10ml. Không được tự pha nước muối để nhỏ mắt.
- Dùng làm thuốc nhỏ/rửa mũi: Dùng nước muối sinh lý nhỏ trực tiếp hoặc dưới dạng khí dung có tác dụng làm sạch mũi - họng. Nước muối sinh lý dùng để rửa mũi được pha chế dạng 100ml, 500ml, nhưng cũng có người sử dụng nước muối sinh lý truyền tĩnh mạch hoặc dùng nước mũi nhỏ mắt để rửa mũi. Cần lưu ý, thuốc dùng để nhỏ mắt có thể dùng để nhỏ mũi nhưng thuốc dùng để nhỏ mũi thì không dùng nhỏ mắt.
Mũi là cửa ngõ đầu tiên của cơ quan hô hấp, tiếp xúc với rất nhiều bụi bặm, các hóa chất độc hại và các yếu tố gây bệnh. Khi bị viêm nhiễm, dùng nước muối sinh lý để làm sạch lớp mủ trước khi sử dụng thuốc để thuốc tác dụng trực tiếp vào lớp biểu mô của niêm mạc mũi và phát huy vai trò chữa bệnh. Nhưng khi mũi hoàn toàn trong trạng thái bình thường, thì không nên sử dụng nước muối thường xuyên để rửa mũi. Vì việc sử dụng thường xuyên nước muối sinh lý để làm sạch mũi sẽ vô tình làm mất đi lớp thảm nhầy bảo vệ mũi vốn có, mất đi chức năng bảo vệ mũi của lớp thảm này và gây tổn thương niêm mạc mũi. Chính vì thế mũi lại hay bị viêm hơn. Có thể sử dụng nước muối sinh lý một lần mỗi tuần, đặc biệt là khi làm việc hoặc đi lại ở những vùng nhiều bụi bặm.
- Dùng để súc miệng - họng: Để thuận tiện có thể dùng muối ăn (NaCl): 1 thìa cà phê (5g) pha trong 1 cốc nước ấm vừa giúp bảo vệ lớp tế bào niêm mạc họng vừa có tác dụng sát khuẩn. Một số người quan niệm nước muối nồng độ càng cao thì sát khuẩn càng tốt. Điều này là hoàn toàn sai lầm. Nếu dùng nước muối quá đặc (mặn) để súc miệng - họng rất dễ gây tổn thương các tế bào ở miệng - họng. Nồng độ nước muối phù hợp là 0,9% (tương đương nước canh). Nên dùng nước muối để vệ sinh răng miệng sau đánh răng buổi tối, buổi sáng.
Cách súc: Ngậm 1 ngụm nước muối, ngửa cổ, há miệng kêu khà…khà…khà… sau đó ngậm miệng nghỉ một lát, lại ngửa cổ há miệng kêu, làm như vậy vài ba lần rồi nhổ đi. Mỗi lần làm 3 lượt. Không nên ngậm vào rồi nhổ ra ngay, nên cố gắng ngậm lâu tối đa, súc vài lần, mỗi lần vài ba ngụm không chỉ để sạch các nhày, mủ (nếu có) trong họng mà đảm bảo tác dụng sát khuẩn. Mỗi ngày nên thực hiện súc 1 - 3 lần.
Theo BS Nguyễn Bích Ngọc
SK&ĐS
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét